Η ιστορία πίσω από την Ημέρα της Μητέρας

 Πριν τις κάρτες και τα δώρα, η Ημέρα της Μητέρας συμβόλιζε το πένθος των γυναικών για τους νεκρούς στρατιώτες και την ανάγκη για ειρήνη. Όταν με τον καιρό εξελίχθηκε σε μια εμπορική γιορτή, η μεγαλύτερη υποστηρίκτριά της προσπάθησε με κάθε τρόπο να σταματήσει αυτήν την εξέλιξη και τελικά πέθανε αδέκαρη σε ένα σανατόριο. Φυσικά, η Ημέρα της Μητέρας συνέχισε να υπάρχει χωρίς αυτήν και σήμερα γιορτάζεται με διάφορες μορφές σε ολόκληρο τον κόσμο.

 Το 1850 η επικεφαλής της οργάνωσης των γυναικών στην δυτική Βιρτζίνια, Ann Reeves Jarvis, δημιούργησε ομάδες εργασίας για τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, σε μια προσπάθεια να μειωθεί η βρεφική θνησιμότητα από τις ασθένειες και το μολυσμένο γάλα, αναφέρει η ιστορικός Katharine Antolini του West Virginia Wesleyan College. Οι ομάδες αυτές, συν τοις άλλοις, βοηθούσαν τραυματίες στρατιώτες και από τις δύο πλευρές στη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου.

Στα μεταπολεμικά χρόνια η Jarvis και άλλες γυναίκες οργάνωναν την ίδια μέρα πικνικ και άλλες εκδηλώσεις, με σκοπό να προάγουν την ειρήνη και να ενώσουν τους πρώην εχθρούς. Μάλιστα, η Julia Ward Howe, συνθέτης του «Battle Hymn of the Republic», έγραψε το 1870 την «Προκήρυξη της Ημέρας της Μητέρας», στην οποία καλούσε τις γυναίκες να λάβουν ενεργό πολιτικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης. Μέχρι τότε, η Jarvis είχε καταφέρει να κινητοποιήσει γυναίκες σε ολόκληρη την πολιτεία της Βιρτζίνια.

Αυτή που είναι πραγματικά υπεύθυνη γι' αυτό που σήμερα αποκαλούμε Ημέρα της Μητέρας είναι η κόρη της Jarvis, Ann, η οποία καθιέρωσε την γιορτή και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της πολεμώντας την εξελιγμένη της μορφή. Μετά το θάνατο της μητέρας της, η Ann, που δεν έκανε ποτέ παιδιά, έγινε η κινητήρια δύναμη πίσω από τους πρώτους εορτασμούς της Ημέρας της Μητέρας, το 1908.

Μετά από μεγάλες προσπάθειες της Ann, οι εκδηλώσεις για την Ημέρα της Μητέρας διεξάγονταν όχι μόνο στην Βιρτζίνια, αλλά σε πολλές αμερικανικές πολιτείες, μέχρι που, το 1914, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον όρισε επίσημο εορτασμό κάθε δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.

«Για την Ann Jarvis εκείνη την ημέρα πήγαινες στο σπίτι σου, περνούσες χρόνο με την μητέρα σου και την ευχαριστούσες για όλα όσα έκανε», εξηγεί η Antolini, της οποίας η διατριβή φέρει το όνομα «Anna Jarvis και η υπεράσπιση της ημέρας της μητέρας της». Όμως στα μάτια της Jarvis, όλο αυτό μετατράπηκε σε αποτυχία.

Η ιδέα της γρήγορα εξελίχθηκε σε ένα εμπορικό χρυσωρυχείο για την αγορά, με λουλούδια, γλυκά και ευχετήριες κάρτες, κάτι που δεν άρεσε στην Jarvis, η οποία αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της κληρονομιάς της ώστε η γιορτή να επιστρέψει στις ρίζες της.

Δημιούργησε την «Ένωση για την Ημέρα της Μητέρας» και προσπάθησε να πάρει τον έλεγχο της γιορτής. Οργάνωσε μποϊκοτάζ, απείλησε με αγωγές και απιτέθηκε ακόμη και στην Eleanor Roosevelt, όταν αυτή χρησιμοποίησε την γιορτή για να μαζέψει χρήματα για φιλανθρωπικές οργανώσεις. Μάλιστα, το 1923, διέλυσε τη σύνοδο των ζαχαροπλαστών στην Φιλαδέλφια. Παρόμοιες διαμαρτυρίες ακολούθησαν για πολλά χρόνια αργότερα.

Οι έντονες προσπάθειες της Ann Jarvis για αλλαγή της γιορτής συνεχίστηκαν μέχρι τον θάνατό της, στα 84, σε σανατόριο της Φιλαδέλφιας. «Αυτή η γυναίκα, η οποία πέθανε αδέκαρη, ήταν μια γυναίκα που, αν ήθελε, μπορούσε να επωφεληθεί οικονομικά από την Ημέρα της Μητέρας», δηλώνει η Antolini. «Όμως αυτή καταφέρθηκε εναντίον όσων έκαναν κάτι παρόμοιο και το πλήρωσε, οικονομικά και σωματικά».

Πηγή:tvxs

Λόρδος Βύρων ο μεγάλος φιλέλληνας

Ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, 6ος Βαρώνος Μπάιρον γνωστός στην Ελλάδα ως Λόρδος Βύρων (αγγλικά George Gordon Byron, 6th Baron Byron, Λορντ Μπάιρον), 22 Ιανουαρίου 1788 - 19 Απριλίου 1824)

 

Πριν 190 χρόνια: Ο λόρδος Βύρων στο Αργοστόλι. Του Πάνου Τριγάζη

«Οι σκλάβοι ξεσηκώθηκαν
κι εγώ θα κάνω πίσω;
το στάχυ ξαναωρίμασε
κι εγώ δεν θα θερίσω;»
«Ημερολόγιο της Κεφαλλονιάς», 19 Ιουνίου 1823
(απόδοση Δημήτρης Βαβάνης-Ρεντής)
 Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Λόρδος Βύρων πριν φθάσει στο Μεσολόγγι (αρχές του 1824), όπου άφησε την τελευταία του πνοή για την ανεξαρτησία μιας πατρίδας που δεν ήταν η δική του, διέμεινε περίπου τέσσερις μήνες στην Κεφαλλονιά.

Πιο συγκεκριμένα, ο Μπάϊρον αποβιβάστηκε στο Αργοστόλι στις 3 Αυγούστου 1823, ακριβώς πριν 190 χρόνια, προερχόμενος από τη Γένοβα, με το πλοίο «Ηρακλής», έχοντας εξασφαλίσει την εκπροσώπηση του  Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου, το οποίο είχε ήδη πετύχει το πρώτο σημαντικό δάνειο προς την επαναστατημένη Ελλάδα.
Σε σύγκριση με την πρώτη επίσκεψή του στην Ελλάδα (1809-1811), την οποία άρχισε σε ηλικία 21 ετών, ο Λόρδος Βύρων ήταν το 1823 διάσημος ποιητής και κατασταλαγμένος πολιτικά υπέρ των ιδεών του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης.
Στην Ιταλία είχε δράσει, επισκεπτόμενος διάφορες πόλεις επί έξι χρόνια, μέσα από το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων, δημιουργώντας με τη δράση του ισχυρούς «πονοκεφάλους» στις υπηρεσίες του Μέτερνιχ, που είχαν τον «επικίνδυνο» Λόρδο Βύρωνα υπό συνεχή παρακολούθηση.
Στη Γένοβα είχε χάσει, από πνιγμό στον Κόλπο Λερίτσι, τον στενό του φίλο, ομοϊδεάτη και ομότεχνό του Πέρσυ Σέλλεϊ, ο οποίος τον είχε μυήσει στην υπόθεση της ελληνικής ανεξαρτησίας και στο κίνημα των Φιλελλήνων, που ήδη αναπτυσσόταν στην Ευρώπη.
Στην Κεφαλλονιά, ο Μπάϊρον έμεινε τον περισσότερο χρόνο στα Μεταξάτα, ενδιάμεσα ενημερωνόταν για την πορεία της Επανάστασης και για τα προβλήματα που είχαν προκύψει από τις διαμάχες ανάμεσα στους ηγέτες της. Κι ένας από τους στόχους του ήταν να συμβάλλει στη συμφιλίωση των αντιμαχόμενων πλευρών. Αυτό προκύπτει και από επιστολές που είχε στείλει από την Κεφαλλονιά στους οικείους του και σε φίλους του στο Λονδίνο.
Στην Κεφαλλονιά έλαβε επιστολή-πρόσκληση του Μάρκου Μπότσαρη, την οποία ο ηρωικός Μάρκος  είχε υπογράψει μια μέρα πριν σκοτωθεί σε μάχη.
Την ίδια περίοδο, έγραψε στο ημερολόγιο του: «Καθώς ήρθα εδώ για να υποστηρίξω όχι μια φατρία, αλλά ένα έθνος και για να συνεργαστώ με τίμιους ανθρώπους και όχι με κερδοσκόπους ή καταχραστές (κατηγορίες που ανταλλάσσονται καθημερινά ανάμεσα στους Έλληνες) θα χρειαστεί πολύ περίσκεψη για ν΄ αποφύγω τη μομφή ότι μεροληπτώ και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, γιατί έχω ήδη λάβει προσκλήσεις από περισσότερα του ενός από τα αλληλοσπαρασσόμενα κόμματα, πάντα με τη δικαιολογία ότι αυτοί είναι οι γνήσιοι εκπρόσωποι του έθνους».
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1823 έγραψε από τα Μεταξάτα στον πολύ έμπιστο φίλο του Τζον Καμ Χομπχάουζ ότι «Οι Έλληνες φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο από τη διχόνοια τους παρά από τις επιθέσεις του εχθρού».
Στον ίδιο, έγραψε από τα Μεταξάτα στις 27 Σεπτεμβρίου 1823: «Απ΄όλες τις πλευρές προσπαθούν (όπως αντιλαμβάνεσαι) να με προσεταιριστούν, αλλά δήλωνα ως τώρα ότι αναγνωρίζω μόνο την ελληνική κυβέρνηση, χωρίς αναφορά στα πρόσωπα που τη συνθέτουν και ότι ως αλλοδαπός δεν έχω καμία σχέση με κλίκες και προσωπικές προτιμήσεις για άτομα». Και πιο κάτω: «Δεν πήγα ακόμα στην ηπειρωτική χώρα, γιατί για να σου πω την αλήθεια δεν νομίζω ότι θα απέφευγα να δώσω την εντύπωση ότι ευνοώ το ένα ή το άλλο κόμμα, αλλά τη στιγμή που θα μπορώ να τους προσφέρω οποιαδήποτε πραγματική υπηρεσία είμαι πρόθυμος να πάω κοντά τους».
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό
Πηγή:tvxs
Δύο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες  επιστολές του Μπάιρον από την Κεφαλλονιά προς τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο είχε γνωρίσει στην Ιταλία μέσω του Πέρσυ Σέλλεϋ και της Μαίρη Σέλλεϋ.
Στην πρώτη  εξ αυτών με ημερομηνία 1 Οκτωβρίου 1823 εξέφραζε την κατανόησή του για τις συγκρούσεις των Ελλήνων, γράφοντας: «Δεν είναι παράδοξο, βεβαίως, ότι αφυπνίζονται αντιθέσεις σε μια επαναστατημένη χώρα που μόλις απαλλάχτηκε από τόσο μακροχρόνια και βάρβαρη τυραννία».
Πιο κάτω,επισήμαινε «τις συνέπειες που μπορεί να φέρει αυτή η διχόνοια, τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει στους βάρβαρους δυνάστες σας, την ψύχρανση που θα προκαλέσει σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τον Αγώνα σας, δηλαδή σε όλους τους φίλους του Διαφωτισμού και της Ανθρωπότητας...».
Στη δεύτερη επιστολή προς τον Μαυροκορδάτο, με ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου 1823 έγραφε μεταξύ άλλων: «Θλίβομαι βαθύτατα ακούγοντας ότι οι εσωτερικές έριδες της Ελλάδας συνεχίζονται - και αυτό σε μια στιγμή που η πατρίδα σας θα μπορούσε να θριαμβεύσει παντού, όπως έχει θριαμβεύσει σε μερικούς τομείς.

Η Ελλάδα είναι τώρα αντιμέτωπη με τρεις λύσεις: να κατακτήσει την ελευθερία της ή να γίνει κτήση των ηγεμόνων της Ευρώπης ή τουρκική επαρχία. Τώρα μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στις τρεις. Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος δεν μπορεί να οδηγήσει παρά στις δύο τελευταίες. Αν η Ελλάδα ζηλεύει την τύχη της Βλαχίας και της Κριμαίας, μπορεί να την έχει αύριο. Αν της Ιταλίας, μεθαύριο. Αν όμως θέλει να γίνει για πάντα ελεύθερη, αληθινή και ανεξάρτητη, καλά θα κάνει ν' αποφασίσει τώρα, αλλιώς δεν θα έχει ποτέ πια αυτή την ευκαιρία. Πιστέψτε στην απεριόριστη εκτίμηση και στον σεβασμό μου».
Πηγή:Αυγή

 

Ν. Καζαντζάκης: Είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όχι μισθοφόρος...

 

 

Ο μεγαλύτερος ίσως Έλληνας φιλόσοφος, του οποίου η πένα έχει σχολιασθεί ποικιλοτρόπως και από πολλούς, ο Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957) δεν ήταν ένα, αλλά πολλά πράγματα ταυτόχρονα, γιατί πάντα εκτιμούσε την ιστορική στιγμή και συμπορευόταν  μαζί της. Φιλόσοφος, ποιητής, δημοσιογράφος, μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας…άλλαξε τη νεοελληνική διανόηση.

Στο έργο του, «Ασκητική» (Salvatores Dei) , εκφράζει όλες του τις μεταφυσικές ανησυχίες του και όλα του τα πιστεύω. Όπως και ο ίδιος έγραψε, «η Ασκητική είναι η πιο σπαραχτική Κραυγή της ζωής μου».

Η «Ασκητική», είναι επηρεασμένη κατά πολύ από τον Μπερξόν και την Κοσμοθεωρία του Νίτσε. Για τον Νίτσε έλεγε ο ίδιος, «ο Νίτσε με δίδαξε πως δεν πρέπει ποτέ να ‘χεις μια αντίληψη για τη ζωή που να σου επιτρέπει ελπίδες και ανταμοιβές. Είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όχι μισθοφόρος.Να παλεύεις χωρίς να καταδέχεσαι να ζητάς ανταμοιβή, [αυτό] είναι η αληθινή ελευθερία».

Το κυνήγι της ελευθερίας για τον Καζαντζάκη ήταν το υπέρτατο χρέος του ανθρώπου. Η έννοια της ελευθερίας και του ανθρώπου ταυτίζονται και η πρώτη προηγείται της ανθρώπινης πραγματικότητας. Για να κατακτηθεί η ελευθερία απαιτείται η απουσία του φόβου και της ελπίδας και η  μετατροπή της ανάγκης σε βούληση.

Για την πολιτική ελευθερία, ο Καζαντζάκης ακολουθεί το πρότυπο του Ρουσώ, όπου ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να πράττει ότι θέλει μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο θεσπισμένο με νόμους και ηθικά προστάγματα.
Απόσπασμα από την Ασκητική
Χρέος έχεις και μπορείς στο δικό σου τον τομέα να γίνεις ήρωας. Αγάπα τον κίντυνο. Τι είναι το πιο δύσκολο; Αυτό θέλω! Ποιο δρόμο να πάρεις; Τον πιο κακοτράχαλον ανήφορο. Αυτόν παίρνω κι εγώ ακολούθα μου! Να μάθεις να υπακούς. Μονάχα όποιος υπακούει σε ανώτερο του ρυθμό είναι λεύτερος. Να μάθεις να προστάζεις. Μονάχα όποιος μπορεί να προστάζει είναι αντιπρόσωπος μου απάνω στη γης ετούτη.
Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω. Ν’ αγαπάς τον καθένα ανάλογα με τη συνεισφορά του στον αγώνα. Μη ζητάς φίλους να ζητάς συντρόφους…
Τίποτα δεν υπάρχει! Μήτε ζωή, μήτε θάνατος. Κοιτάζω την ύλη και το νου σα δυο ανύπαρχτα ερωτικά φαντάσματα να κυνηγιούνται, να σμίγουν, να γεννούν και ν’ αφανίζουνται, και λέω: «Αυτό θέλω!»

Ξέρω τώρα δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λεύτερος. Αυτό θέλω. Δε θέλω τίποτα άλλο. Ζητούσα ελευτερία…
 Πηγές
*Κουμάκης, Γ. 2004, «Η κοσμοθεωρία του Ν. Καζαντζάκη», Καιράτος, 12 Οκτωβρίου 2012, < http://www.kairatos.com.gr/kosmotheoriakazantzaki.htm>.
*Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, amis-kazantzaki, <www.amis-kazantzaki.gr>.
tvxs

Η Γκουέρνικα και η ιστορία της...

Η Γκερνίκα (Guernica στα ισπανικά ή Γκουέρνικα, με λατινική απόδοση στα ελληνικά), είναι το διασημότερο ίσως έργο του Πάμπλο Πικάσο.

Περιγραφή

Αυτός ο τεράστιος καμβάς (3,54x7,82μ.)περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937. Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, στις 26 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Γκερνίκα της Χώρας των Βάσκων. Στο βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά.

Συνθήκες έμπνευσης

Ο Πικάσσο πληροφορήθηκε τα γεγονότα από την εφημερίδα Le Soir, μόνο την 1η Μαΐου και το ολοκληρώνει στις 3 Ιουνίου του 1937^.
Ο Πικάσο απέφυγε να ζωγραφίσει αεροπλάνα, βόμβες ή ερείπια. Οι δύο κυρίαρχες μορφές του έργου είναι ένας ταύρος και ένα πληγωμένο άλογο με διαμελισμένα κορμιά και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά. Αρχικά ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο-μαύρο και αποχρώσεις του γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα. Πολλές φορές μετακίνησε φιγούρες και μορφές πριν καταλήξει στην οριστική τους θέση. «Η αφαίρεση του χρώματος και του αναγλύφου αποτελεί διακοπή της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο: όταν διακόπτεται,δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή».
Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσο, την Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα. Συνολικά σαράντα πέντε σχέδια μας έχουν σωθεί τα οποία προετοιμάζουν την τελική Γκερνίκα^[5]. Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον αρνητικές. Ο βάσκος τοιχογράφος Χοσέ Μαρία Ουτσενάι δήλωσε: «Για έργο τέχνης είναι ένα από τα φτωχότερα της παγκόσμιας παραγωγής. Πρόκειται για πορνογραφία 7x3». Γερμανικό έντυπο έγραψε ότι πρόκειται για «σύμφυρμα από ανθρώπινα μέλη που θα μπορούσε να είχε ζωγραφήσει τετράχρονος». Σταδιακά το γενικό αίσθημα άρχισε να μεταστρέφεται και το έργο περιόδευε για να ενισχύσει τον αγώνα των Δημοκρατικών. Η περιοδεία σταμάτησε όταν ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939 και, με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του.
Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1974 υπήρξε συμβάν βανδαλισμού του έργου με κόκκινη μπογιά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μάι Λάι στο Βιετνάμ. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο νέου βανδαλισμού. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.
Τα τελευταία χρόνια ακούγεται συχνά η πρόταση να μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, το οποίο βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από την κωμόπολη Γκερνίκα, πράγμα με το οποίο δε συμφωνεί ούτε η ισπανική κυβέρνηση, ούτε η διοίκηση του Μουσείου Τέχνης Βασίλισσα Σοφία.

Ιστορικό επεισόδιο

Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός Αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκερνίκα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον: -Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε; Κι εκείνος απήντησε με θάρρος: Όχι, Εσείς!
Πηγή:Βικιπαίδεια
Μια μαρτυρία από  την φρίκη της Guernica
Ήταν Απρίλιος του 1937 όταν τα γερμανικά βομβαρδιστικά εμφανίστηκαν στον Ισπανικό ουρανό, πάνω από την Γκουέρνικα. Μέσα σε λίγη ώρα πάνω από 1.500 άνθρωποι σκοτώθηκαν, η πόλη ισοπεδώθηκε και  ταυτόχρονα μετατράπηκε σε ένα σύμβολο της θηριωδίας του πολέμου.
 Η επίθεση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου, μεταξύ των δυνάμεων του δικτάτορα Φράνκο και των δημοκρατικών δυνάμεων. Ο ισπανικός βορράς των Βάσκων αποτελούσε πεδίο σθεναρής αντίστασης ενάντια στις φασιστικές δυνάμεις και η κατάληψη της πόλης Μπιλμπάο είχε χαρακτηριστεί στρατηγικής σημασίας.

Στα σχέδια του Φράνκο βρισκόταν και η μικρή κωμόπολη, με μόλις 5.000 κατοίκους, Γκουέρνικα. Οι δικτατορικές εθνικιστικές δυνάμεις υποστηρίζονταν και από τη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ κυρίως μέσω τη Luftwaffe.

Για την Luftwaffe η επίθεση στη Γκουέρνικα αποτελούσε και μία ευκαιρία για τελειοποίηση των αεροπορικών επιθέσεων, λίγο πριν την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων Hermann Goering κατά τη διάρκεια της δίκης του μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ανέφερε: «Ο ισπανικός εμφύλιος μας έδωσε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε νέες τακτικές για τις αεροπορικές επιθέσεις μας, αλλά και να αποκτήσουμε τις απαραίτητες εμπειρίες».

Η επίθεση στην Γκουέρνικα ήταν μία δοκιμή για τις ναζιστικές δυνάμεις και ονομάστηκε «Επιχείρηση Έκπληξη». Ο βομβαρδισμός πραγματοποιήθηκε στις 26 Απριλίου, 1937, από τις 16:30 έως τις 19:00 και στην επιχείρηση συμμετείχαν 20 γερμανικά μαχητικά και 3 ιταλικά.

Ένας από τους πρώτους ανταποκριτές του εμφυλίου πολέμου που φτάνει στην κατεστραμμένη πόλη μετά τον βομβαρδισμό ήταν ο Noel Monk, της London Daily Express:

«Ήμασταν περίπου δεκαοκτώ μίλια ανατολικά της Γκουέρνικα όταν ο Άντον σταμάτησε το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου και άρχισε να φωνάζει. Έδειξε μπροστά και η ανάσα μου κόπηκε αντικρίζοντας την εικόνα. Πάνω από την κορυφή των λόφων εμφανίστηκε ένα σμήνος αεροπλάνων. Περίπου δώδεκα βομβαρδιστικά πετούσαν ψηλά στον ουρανό και χαμηλότερα συνοδευόντουσαν από έξι μαχητικά Heinkel 52. Τα βομβαρδιστικά πετούσαν προς την Γκουέρνικα, ενώ τα μαχητικά πέταξαν χαμηλά πάνω από το αυτοκίνητό μας.

Ο Άντον και εγώ πηδήξαμε σε μία τρύπα, που είχε δημιουργηθεί από βομβαρδισμό, η οποία ήταν γεμάτη με νερό και λάσπη. Κοιτάξαμε βιαστικά τα μαχητικά και μετά κατεβάσαμε τα κεφάλια μας. Δεν σηκώσαμε το βλέμμα μας μέχρι να φύγουν τα Heinkel. Μας φάνηκαν ώρες, αλλά ήταν μόλις 20 λεπτά. Τα μαχητικά πυροβολούσαν στο δρόμο όσο πετούσαν από πάνω μας. Άρχισα να τρέμω από τον φόβο μου.

Όταν τα Heinkel αποχώρησαν μαζί με τον Άντον τρέξαμε στο αυτοκίνητό. Σε μικρή απόσταση ένα στρατιωτικό όχημα είχε τυλιχτεί στις φλόγες. Το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να μεταφέρουμε τους δύο νεκρούς στην άκρη του δρόμου. Έτρεμα ολόκληρος ήταν η πρώτη φορά που είχα φοβηθεί τόσο. Ο ουρανός είχε γίνει κόκκινος από τις φωτιές στην Γκουέρνικα»

Ο Noel Monk και ο συνάδελφός του πλησίασαν με το αυτοκίνητό τους στην Γκουέρνικα σε τέτοιο σημείο, όπου άκουγαν τους ήχους από τον βομβαρδισμό. Συνέχισαν την πορεία τους για την Μπιλμπάο, όπου ο Monk ολοκλήρωσε το κείμενό του για την εφημερίδα και γευμάτισε.

Η μαρτυρία του συνεχίζεται από το σημείο που το γεύμα τους διακόπτεται από την είδηση για τον βομβαρδισμό της Γκουέρνικα.

«Ένα υπάλληλος της κυβέρνησης με δάκρυα στα μάτια μπήκε μέσα στην τραπεζαρία και φώναξε: Η Γκουέρνικα καταστράφηκε. Οι Γερμανοί βομβάρδιζαν και βομβάρδιζαν και βομβάρδιζαν.

Η ώρα ήταν περίπου 21.30 και ο στρατηγός Roberts χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι, 'καταραμένα γουρούνια'. Πέντε λεπτά αργότερα κατευθυνόμασταν προς την Γκουέρνικα. Ήμασταν περίπου σε απόσταση δέκα μιλίων από την κωμόπολη όταν είδα τον κόκκινο ουρανό από τις φλόγες. Πλησιάζοντας στην Γκουέρνικα έβλεπα παιδιά, γυναίκες και άνδρες στην άκρη του δρόμου να κάθονται σαστισμένοι. Εκεί ήταν και ένας ιερέας. Σταμάτησα το αυτοκίνητο και πήγα προς το μέρος του.

Τι συνέβη; τον ρώτησα Το πρόσωπο του ήταν μαυρισμένο, τα ρούχα του σκισμένα και δεν μπορούσε να μιλήσει, απλά μου έδειχνε τις φωτιές, περίπου 4 μίλια μακριά. Μετά ψιθύρισε: ‘Aviones. . . bombas. . . mucho, mucho’.

Ήμουν ο πρώτος ανταποκριτής που έφτασε στην Γκουέρνικα και βοήθησα ορισμένους στρατιώτες να μαζέψουν απανθρακωμένα πτώματα. Μερικοί στρατιώτες έκλαιγαν με λυγμούς σαν μικρά παιδιά. Υπήρχαν παντού φωτιές και καπνοί και η μυρωδιά από την καμένη σάρκα ήταν ανυπόφορη. Σπίτια κατέρρεαν.

Στην κεντρική πλατεία, που περιβαλλόταν από ένα τοίχο φωτιάς, βρισκόντουσαν περίπου 100 άνθρωποι. Ένας θρήνος είχε απλωθεί σε όλη την περιοχή. Ένας άνδρας που μιλούσε αγγλικά μου είπε: ‘Στις τέσσερις, πριν ακόμα κλείσει η αγορά, ήρθαν πολλά αεροπλάνα. Πέταξαν βόμβες. Κάποια πετούσαν χαμηλά και πυροβολούσαν στο δρόμο. Ο πατέρας Aroriategui προσευχόταν μαζί με άλλους ανθρώπους στην πλατεία ενώ οι βόμβες έπεφταν’.

Τα μόνα που δεν είχαν καταρρεύσει ήταν η εκκλησία, ένα ιερό δένδρο, σύμβολο των Βάσκων, και ένα μικρό εργοστάσιο πυρομαχικών λίγο έξω από την πόλη. Στην πόλη δεν υπήρχαν αντιαεροπορικά. Ήταν μία επιδρομή φωτιάς.
Ένα θέαμα που με έχει στοιχειώσει ήταν τα απανθρακωμένα πτώματα πολλών γυναικών και παιδιών που τα είχαν μαζέψει στην αποθήκη ενός σπιτιού».
Πηγή:tvxs
 

Έλληνες λογοτέχνες που δημιούργησαν στην Αίγινα

Ο Βάρναλης κι οι άλλοι λογοτέχνες στην Αίγινα πριν από 90 χρόνια. Του Ν.Σαραντάκου

Πριν από τριάμισι χρόνια είχα ανεβάσει, εκτός εποχής, φλεβαριάτικα, ένα άρθρο με αποσπάσματα απ’ όσα έχει γράψει στα “Φιλολογικά απομνημονεύματά” του ο Κώστας Βάρναλης για την αγαπημένη του Αίγινα, όπου πέρασε ευτυχισμένα και δημιουργικά χρόνια. Τώρα, που ο καιρός είναι πιο ταιριαστός, και που βρίσκομαι (αν και όχι για πολύ ακόμα) στην Αίγινα, ανεβάζω κάποια άλλα αποσπάσματα, με αναφορά και στους άλλους λογοτέχνες που έζησαν και δημιούργησαν στην Αίγινα στον μεσοπόλεμο, όταν η φτήνια της διαβίωσης τράβηξε εκεί τους νέους διανοούμενους -κάτι που έγινε και στο Παρίσι περίπου την ίδια εποχή ή που γίνεται στο Βερολίνο σήμερα. Στα κοσμικά και πανάκριβα μέρη, οι διανοούμενοι δεν πηγαίνουν για να δημιουργήσουν αλλά για να κολακέψουν πλούσιους. Να επισημάνουμε ότι το κείμενο αναφέρεται μεν στα 1921-24, αλλά γράφεται αρκετά αργότερα, το 1934-35 (δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημ. Ανεξάρτητος, και εκδόθηκε σε βιβλίο το 1980, απ’ όπου και είναι παρμένα τα αποσπάσματα).

Ο Βάρναλης στην Αίγινα

Μάρτης-Μάης, τρεις μήνες μαθήματα κι εξετάσεις. Και με τον Ιούνιο μπήκαμε στις θερινές διακοπές. Άρχισα να ζητώ ένα μικρό νησί, ένα ψαρομέρι με την ήσυχη θάλασσά του ν’ απομονωθώ εκεί άγνωστος ανάμεσα σε άγνωστους κι απλοϊκούς ανθρώπους, να συγκεντρωθώ και να … συγγράψω. Ένιωθα μέσα μου να σαλεύει, ν’ αναδεύεται και να ζητάει να λάβει μορφή και σχήμα και να έβγει να σταθεί αντίκρυ στον ήλιο ένα καινούριο έργο, που ακόμα δεν ήξερα τ’ όνομά του: «Το φως, που καίει».

Μου είχε περάσει η παλιά μυστικόπαθη πίστη μου στην ηγεμονία του πνεύματος απάνου στη ζωή. Μου φαινότανε κωμικό να μιλούμε για πολιτισμό, όταν η τύχη του βρίσκεται στα χέρια των μεγάλων ληστών της γης και μπορούνε να τον καταστρέψουνε, όποτε τους καπνίσει. Θεωρούσα, πως είναι έσχατη ανανδρία του πνεύματος να θέλει να στέκει πάνου από τους ποταμούς των αιμάτων διατηρώντας άγγιχτη από το βούρκο τους τη θεϊκιά του ουσία…
Πίστευα πως ο Λόγος, αν δε μπορεί να μεταμορφώσει τον κόσμο, όπως είναι θεμελιωμένος στην αδικία, και να καλύψει τα πάντα, ενόσω οι μάζες μένουν έξω από την άμεση περιοχή του, όμως μπορεί να ξυπνήσει τις συνειδήσεις στην αρχή λιγοστών και αργότερα περισσότερων σκλάβων, ν’ ανοίξει ένα φωτεινό ρήγμα στο ατράνταχτο μέτωπο της ψευτιάς και να ετοιμάσει το έδαφος για τη Μεγάλη Πράξη, για την Ημέρα της Κρίσεως.
 ***
Ένα απόγεμα πήρα το βαποράκι στον Περαία, την περίφημη «Χρυσώ», και πήγα πρώτα στην Αίγινα. Είχα σκοπό, αρχίζοντας από την Αίγινα, να ψάξω γύρω γύρω το Σαρωνικό όσο να εύρω το κατάλληλο μέρος για να κουρνιάσω οριστικά. Ήθελα να είμαι πάντα κοντά στην Αθήνα. Γιατί δεν είχα και πολλήν εμπιστοσύνη στον εαυτό μου. Ήξερα πως εύκολα με πιάνει ο κόρος και η πλήξη. Έπρεπε λοιπόν να μπορώ να παίρνω εύκολα το βαπόρι και να έρχομαι στην πόλη των Θεών, για να μετανιώνω και να φεύγω από την κάμινο του πυρός και της καβαλίνας πίσου στη δροσιά και την ησυχία του πελάου.
Στην Αίγινα που πρωτοπήγα, εκεί και έριξα άγκυρα για πάντα. Ο βραδινός περίπατος, που έκανα γιαλό γιαλό από την «κολόνα» ίσαμε τον Αϊ-Βασίλη, μου άρεσε πολύ. Νοίκιασα το απάνου πάτωμα (δυο καμαρούλες) σ’ ένα ήσυχο σπιτάκι και ξαναγύρισα στην Αθήνα για να φέρω τα πράματά μου.

Σ’ ένα τραπεζάκι τοποθέτησα μερικά αγαπημένα βιβλία. Κάρφωσα στους τοίχους γύρω γύρω ένα σωρό φωτογραφίες από έργα του Γκρέκο, του Πιντουρίτσιο, του Μποτιτσέλι, του Νταβίντσι, του Μιχαήλ Αγγέλου κ.λ.π., αγορασμένες από το Μουσείο του Λούβρου και την Πινακοθήκη του Βατικανού. Χαράματα σηκωνόμουνα, έσκυβα από το παράθυρο στην αυλή και κοίταγα πέρα τον ουρανό και κάτωθέ μου κληματαριές, αμυγδαλιές, φιστικιές, ένα πηγάδι, μια γίδα με το κουδούνι της, ένα κοπάδι όρνιθες… Κι ύστερα η νοικοκυρά μού έφερνε γάλα και καφέ κι εγώ καθόμουνα στο γράψιμο ευτυχισμένος κι αισιόδοξος ή έφερνα βόλτες μέσα στο δωμάτιο χειρονομώντας ζωηρά, καθώς απάγγελνα τους στίχους, που είχα γράψει, δοκιμάζοντας τον ήχο τους με τ’ αυτί.
***

Η Ζηνοβία Μπήτρου, που τη μνημονεύει ο Βάρναλης στη “Μπαλάντα του Αντρέα”

Μπορεί τα κορίτσια της Αίγινας να έρχονται κάθε καλοκαίρι, πριν αρχίσει η σαιζόν, στην Αθήνα για να ράψουνε τις καλοκαιρινές τουαλέτες τους (πολύς κόσμος παραθερίζει στο νησί από την πρωτεύουσα και τον Περαία και πρέπει να είμαστε εντάξει!)· μπορεί να περιποιούνται και να μεγαλώνουνε τη φυσική τους ομορφιά με όλα τα τεχνητά μέσα της καλλυντικής επιστήμης, από τα λογής κραγιόνια ίσαμε την τσιμπίδα των φρυδιών· όμως η ψυχή τους είναι γεμάτη Θεό. Δεν έχω συναντήσει σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας τόση θρησκευτική μυστικοπάθεια, όση στο γυναικόκοσμο της Αίγινας. Κι έτσι από απλή χρονογραφική περιέργεια σημειώνω πως στην Αίγινα υπάρχουνε δύο μοναστήρια (των γυναικών είναι από τα μεγαλύτερα της χώρας) και επί τουρκοκρατίας η Παλιοχώρα, η τοτεσινή πρωτεύουσα του νησιού, είχε τόσες εκκλησίες, όπως λέει η παράδοση, όσες ημέρες έχει ο χρόνος!
Είπα πως ο Αδάμ κι η Εύα με το φίδι του πειρασμού στη μέση (έργο του Ραφαήλου), ο Άγιος Ιερώνυμος (Σαν Τζιρόλαμο, έργο του Νταβίντσι) κ.λ.π. είχανε πείσει τα κορίτσια πως είμαι κι εγώ άνθρωπος του Θεού! Γι’ αυτό μου κάνανε την εξαιρετική τιμή να με καλέσουν ένα απόγεμα στον εσπερινό, που θα κάνανε σε μιαν απόμερη εκκλησούλα, στην «Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα». Θα ήτανε καμιά τριανταριά κορίτσια, μοναχά κορίτσια κι ούτε μισός αρσενικός, εξόν από μένα, τον άνθρωπο του Θεού!
Όλα αυτά τα κορίτσια και μερικές άλλες γυναικούλες που ήρθανε από τη γειτονιά, ξέρανε τη λειτουργία του εσπερινού απέξω και ψάλλανε χωρίς βιβλίο όλα τα τροπάρια «εν χορώ». Λεπτές κρουσταλλένιες φωνές, δροσάτες σαν το κρύο νερό της βρύσης, αγγελικές και υπερκόσμιες (όλα τότες ήτανε κρουσταλλένια, δροσάτα, αγγελικά, υπερκόσμια!) στέλνανε όλο το πάθος της τρυφερής τους καρδιάς, όλα τ’ ανικανοποίητα συναισθήματα της ζωής, όλα τα θερμά τους νιάτα στον άγνωστο Κύριο, που μένει στους ουρανούς!
Μετά τον εσπερινό όλες μαζί οι κοπέλες, αφού με αποχαιρετήσανε (δε θέλανε να τις δει μαζί μου η κοινωνία και τις παρεξηγήσει) κατεβήκανε από τα ύψη της θρησκευτικής τους έκστασης στο πεζότατο «Κόρτε», τον καθημερινό περίπατο των βέβηλων ανθρώπων, για ν’ αναπνεύσουνε λιγάκι πελαγήσιον αέρα. Άνθρωποι είμαστε!
 ***
 Κόρτε» είναι παρατσούκλι. Από παρατσούκλια οι Αιγινήτες  άλλο τίποτα! Με τη θυμοσοφία των φυσικών ανθρώπων, με τη μεγάλη πείρα και γνώση των εγκοσμίων, που έχουνε οι θαλασσινοί και κυρίως με την «αφ’ υψηλού» εποπτεία και περιφρόνηση των πάντων, που έχουνε οι … μπεκρήδες, αρπάζουνε το πιο χτυπητό στοιχείο των προσώπων και των πραγμάτων και τους φοραίνουνε γάντι το μοιραίο παρατσούκλι, που εκφράζει ολοζώντανη και σπαρταριστήν τη βαθύτερην υπόστασή τους, ενώ τα συνηθισμένα προσηγορικά και βαφτιστικά ονόματα δε λένε τίποτα, είναι ουδέτερα, δε φιξάρουνε την ατομικότητα των όντων!
«Κόρτε» ονομάσανε πειραχτικά οι Αιγινήτες το μόλο του Αϊ-Νικόλα, όπου γίνεται ο ταχτικός περίπατος τα απογέματα και μάλιστα τα Σαββατοκύριακα. Μετά το ηλιοβασίλεμα ο συνωστισμός μεγαλώνει κι η φασαρία κι ερωτική περιπάθεια των νέων.
***
Ο μόλος του Αϊ-Νικόλα είναι το δεξιό μπράτσο του λιμανιού της Αίγινας. Αρκετά φαρδύ, για ν’ ανεβοκατεβαίνουν οι άνθρωποι και μ’ ένα παραπέτο ίσαμε ένα μέτρο προς το μέρος της θάλασσας. Εκεί, που σπάζει ο αγκώνας του μπράτσου σχηματίζεται μια μικρή πλατεία. Στη μια της άκρη είναι το παρεκκλήσι του Αϊ-Νικόλα, που μοιάζει με … καμίνι του ασβέστη και που κάθε άνοιξη το ασπρίζουνε (αυτός είναι όλος του ο στολισμός)· κι αντίκρα στο παρεκκλήσι είναι το καφενείο με το υπόστεγό του, τις καρέκλες του, τα σιδερένια του τραπέζια και το φωνόγραφό του ή το πιάνο του. Γιατί κάθε Σαββατοκύριακο (τα καλοκαίρια, φυσικά), ανάβει ο χορός. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια, στόμα με στόμα, δεν έχουνε καιρό να προσέχουνε τα ακάλτσωτα ποδάρια τους. Αυτά τα προσέχουνε και τα τρώνε με τα μάτια τους οι χαζοί της γαλαρίας!…
Κείνη τη χρονιά, που πρωτοπήγα στην Αίγινα (1921) δεν υπήρχε ακόμα χορός, ούτε ηλεχτρικό φως, ούτε μπαιν-μιξτ. Το καφενείο είχε μια και μοναχή λάμπα ασετιλίνης, που βρώμιζε τη μυρωδιά της άρμης και των φυκιών και που, άμα φυσούσε μπουνέντης, έσβηνε κάθε τόσο. Και τότες τα μάτια συνηθίζοντας στο σκοτάδι βλέπανε καλύτερα ολόγυρά τους. Γιατί στο σκοτάδι κοιτάει άφοβα ο άλλος. Δε φυλάγεται να μην τον ιδούνε, που βλέπει αχόρταγα, γιατί δε φαίνεται!
Α! Τότες ήτανε μεγάλη ανάγκη να βλέπει κανείς καλά. Η νεότης ζούσε με τα μάτια μονάχα. Και τα μάτια ήτανε τόσο γυμνασμένα στην αναζήτηση των περαστικών, σαν την αστραπή, οραμάτων, που από γενιά σε γενιά αυτά τα μάτια γινότανε μεγαλύτερα και λάμπανε περισσότερο. Κι οι «φιλέλληνες» ξένοι, που κοιτάγανε αυτά τα περίεργα μάτια, βγάζανε το επιπόλαιο συμπέρασμα πως είμαστε λαός ευφυής. Ενώ είμαστε λαός λιμασμένος για όλα, γιατί τα στερούμεθα όλα!
Τότες οι μπανιέρες των γυναικών ήταν ένα μίλι μακριά από τις μπανιέρες των αντρών. Πώς η φαντασία με τ’ αχαλίνωτα σκιρτήματά της να μη συμπληρώνει τα κενά της φτωχής, της μίζερης, της εχθρικής πραγματικότητας!
***
Η Αίγινα, η πατρίδα του καλύτερου δικαστή άλλοτες, του Αιακού, και των καλύτερων ελληνικών σκόρδων, σήμερα, έγινε με τον καιρό το αγαπημένο νησί των ποιητών, των λογίων και των καλλιτεχνών. Γιατί έχει πολλές φυσικές ομορφιές: βουνά, πλαγιές, ακρογιάλια· γιατί η ζωή εκεί είναι πολύ φθηνότερη απ’ όσο είναι στις Σπέτσες και στον Πόρο· και γιατί δεν απέχει πολύ από τον Πειραιά – μιάμιση ως δυο ώρες ταξίδι. Στην εποχή του Περικλή στεκότανε μέσα στα μάτια του Περαία σαν τσίμπλα· σήμερα λαμποκοπά σαν ερωτικός πειρασμός.
Τραβώντας ο ένας τον άλλονε ήρθανε στην Αίγινα και περάσανε ένα ή περισσότερα καλοκαίρια ο Πικρός, ο Γιώργος ο Πολίτης, η Λιλή Ιακωβίδη, ο γερο-Φωτιάδης. Μερικοί χτίσανε ή αγοράσανε δικές τους βίλες και δεν εννοούνε να το κουνήσουνε από δω: ο Πωπ, το ζεύγος Περσάκη, ο Καζαντζάκης. Και μια χρονιά ανεβήκαν και κουρνιάσανε σαν κιρκινέζια απάνου στο βουνό της Παλιοχώρας μέσα στα χαλάσματα μιας ερημοκκλησιάς ο ζωγράφος ο Βασιλείου με τη μποέμικη φτωχοπαρέα του: το Μαρτζουβάνωφ και τον Παπαλουκά. Έρημοι εκεί απάνου ζωγραφίζανε από το πρωί ως το βράδυ τις ατέλειωτες ποικιλίες του τοπίου. Κι είχανε μέσα σε μια καλαθένια βαλίτσα λίγα ξεροκόμματα ψωμιού, δυο τρεις τσίρους, μερικά σκόρδα κι ένα κομμάτι ασβεστοποιημένο τυρί· και κρεμασμένην από ένα καρφί του τοίχου μιαν κιθάρα. Κι από κει ψηλά κατεβαίνανε κι ανεβαίνανε μιάμιση ώρα ανηφοροκατήφορο για να κουβαλήσουνε νερό μέσα στη στάμνα τους από κάποιο πηγάδι πέρα στ’ αμπέλια. Καμιά φορά ερχόντανε και τους βρίσκανε άλλοι μποέμηδες συνάδερφοι: ο Ρέντζος, ο Πολυκαντριώτης, ο Κόκκινος, μαζί με μερικές συμμαθήτριες της Σχολής Καλών Τεχνών και τότες παίρνανε την κιθάρα, την αισθηματική τους καρδιά και τις καλές φωνές τους και κατεβαίνανε στην πόλη. Περασμένα μεσάνυχτα παρελαύνανε σε μια μακρινή γραμμή μπροστά σ’ όλην την προκυμαία ίσαμε το «Κόρτε» τραγουδώντας παθητικά με τ’ ακομπανιαμέντο της κιθάρας, ενώ ο κόσμος, που τους έβλεπε, έλεγε: «Να! οι… αβράκωτοι!» -γιατί φορούσανε κοντά πανταλόνια από χακί πάνου από το γόνατο, σα Σκωτσέζοι.
***
Ο Πικρός ήρθε ένα χρόνο μετά από μένα. Με τα μανίκια του πουκαμισιού του ανασκουμπωμένα, με κάτι άσπρα πάνινα παπούτσια δίχως τακούνι και δίχως… σόλες, ροβολούσε πηδηχτός στα νύχια κάθε πρωί στο «Κόρτε», έπιανε ένα τραπεζάκι κι έγραφε τον «Πιτσιρίκο» του. Εγώ σ’ ένα διπλανό τραπέζι έγραφα το «Λαό των Μουνούχων». Και δώσ’ του κάπνιζε ο Πικρός κι άμα έβλεπε να περνά καμιά όμορφη γυναίκα σούφρωνε τα φρύδια του, τρέμανε τα γυαλιά του στη μύτη και του πέφτανε, όσο να έρθει η ώρα να σηκωθούμε να πάμε για μπάνιο: η μεγάλη ώρα της βουτιάς από τα βράχια στα κρυσταλλένια νερά και του τσιτσιδαριού στον ήλιο και στον αέρα! Κι ύστερα ίσα στο φούρνο να πάρουμε το γκιουβέτσι καυτό ακόμα και να τραβήξουμε στην ταβέρνα, όπου δε λείπαν ποτές οι σελέμηδες να μας κάνουνε συντροφιά.
***
Ο Καστανάκης ήρθε στα 1923. Νοίκιασε ένα δωμάτιο απάνου από του Βουτέρη το καφενείο αντίκρα στο λιμάνι. Από κει καμάρωνε τα καΐκια, τα νησιά, τα μωραΐτικα  βουνά και τη θάλασσα. Κάτου από τα παράθυρά του ξεμπαρκαρίστηκε στα 1828 ο Καποδίστριας στην πρώτη του έδρα του λεύτερου ελληνικού κράτους. Πρωί βράδυ έγραφε (μπράβο στην όρεξη) το έργο του «Φυλή των ανθρώπων». Κι όπως έγραφε με πολλήν όρεξη, έτρωγε κι έπινε με πολύ περισσότερη! Και μαγείρευε και μερακλίδικα (πιτσούνια πιλάφι με μικρά τσιγαριστά κρεμμυδάκια μέσα ίσαμε φουντούκια!)
***
Όσο περνούσανε τα χρόνια, τόσο ο ευρωπαϊκός πολιτισμός απλωνότανε στα ήθη του μικρού νησιού. Και πέφτανε ο ένας μετά τον άλλονε οι παλιοί φραγμοί, που η φεουδαρχική παράδοση του πολιτισμού μας είχε υψώσει ανάμεσα στα φύλα. Μετά τον παγκόσμιο πόλεμο, που όλα τα ωραία «δυτικά ψέματα» χάσανε τη μάσκα τους, οι λαοί βγαίνοντας μέσα από την κόλαση της ανθρωποσφαγής, θέλανε να ζήσουν χωρίς πολλά προσχήματα. Έτσι ένα πρωί, χωρίς να το καταλάβουμε, γδυθήκαμε στην αμμουδιά πλάι στα φουστάνια ενός κοριτσιού, βουτήσαμε στο ίδιο νερό μαζί του κι ύστερα ξαπλωθήκαμε κοντά κοντά στον ήλιο για να λιαστούμε. Τα μπαιν-μιξτ ήτανε πια θεσμός. Και το βράδυ χορέψαμε στο «Κόρτε». Κι ο κόσμος δε χάλασε!

 Πηγή: sarantakos.wordpress.com, tvxs

 

 

 

 

 

 

 

 

Γυναίκες ζωγράφοι της ιταλικής αναγέννησης

Στην Αναγέννηση υπήρχαν περισσότερες γυναίκες ζωγράφοι απ’ όσο  συνήθως θεωρούμε σήμερα. Οι ιστορίες αυτών των καλλιτεχνιδών αρχίζουν σταδιακά να αποκαλύπτονται και τα έργα τους να γίνονται ευρύτερα γνωστά.

Κατά την ιταλική Αναγέννηση, οι καλές τέχνες ήταν μία κοινωνική αναγκαιότητα, εν μέρει επειδή το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού ήταν αναλφάβητο και έτσι η πνευματική του καθοδήγηση στηρίχθηκε σε οπτικά ερεθίσματα.

 Η πνευματικότητα έπαιζε σημαντικότατο ρόλο στην αναγεννησιακή κοινωνία ενδεχομένως εξαιτίας της πανταχού παρούσας απειλής του θανάτου, είτε από ασθένειες είτε λόγω πολιτικών ασταθειών. Δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει πότε θα ξεσπάσει ένας πόλεμος ή πότε θα εξαφανιστεί ο μισός πληθυσμός από την Πανούκλα.Για τις γυναίκες ο κίνδυνος θανάτου ήταν ακόμη μεγαλύτερος. Καθώς θεωρούνταν ότι ήταν γεννημένες για να παντρευτούν, οι γάμοι τους χρησιμοποιούνταν για να ενισχυθούν οι δεσμοί ανάμεσα σε οικογένειες. Με το που παντρευόταν μία γυναίκα, αναμενόταν να φέρει στον κόσμο όσο περισσότερα παιδιά μπορούσε. Δυστυχώς, μη έχοντας ακόμη εφευρεθεί η σύγχρονη ιατρική, οι επιπλοκές στη γέννα οδηγούσαν πολύ συχνά σε πρόωρο θάνατο των γυναικών.

Λαμβάνοντας υπόψη τους κοινωνικούς και πολιτισμικούς περιορισμούς της εποχής, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στην Αναγέννηση ορισμένες γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με ο,τιδήποτε άλλο από το να είναι μητέρες και σύζυγοι. Το κοινωνικό συμβόλαιο της περιόδου δεν επέτρεπε στις γυναίκες να έχουν οποιαδήποτε άλλη απασχόληση έξω από το σπίτι τους, εκτός και αν επρόκειτο για μοναστήρι. Τα μοναστήρια ήταν συχνά η εναλλακτική λύση στο γάμο. Εκεί οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να μάθουν να διαβάζουν και να ζωγραφίζουν και γενικότερα να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες στις οποίες δεν θα είχαν καμία πρόσβαση σε αντίθετη περίπτωση.
Μία από τις πρώτες γυναίκες καλλιτέχνιδες της Αναγέννησης που «μπήκαν» στην ιστορία ήταν μία μοναχή, γνωστή ως Αγία Αικατερίνη της Μπολόνιας. Μετά τον θάνατό της, το σώμα της εξετάφη και το σκήνωμά της διατηρείται μέχρι σήμερα σε ένα παρεκκλήσι στη Μπολόνια, όπου η Αγία  βρίσκεται καθισμένη περιτριγυρισμένη από τις δημιουργίες της.

^{Plautilla Nelli, Madonna con bambino e quattro angeli.}
Μία ακόμη μοναστική ζωγράφος της Αναγέννησης, η οποία ανακτά σταδιακά την αναγνωσιμότητα, είναι η Plautilla Nelli (1523-1588). Ο ζωγράφος και ιστορικός Giorgio Vasari (1511-1574) έγραψε εκτενώς για τους αναγεννησιακούς καλλιτέχνες, όμως αναφέρθηκε μόλις σε τέσσερις γυναίκες, η Nelli ήταν μία από αυτές. Εκπαιδεύτηκε σύμφωνα με το ύφος του Fra Bartolomeo (1472-1517), με τα έργα του οποίου ήρθε σε επαφή μέσω του μαθητή του, Fra Paolino. Το έργο της  «Θρήνος» το εμπνεύστηκε από παρόμοιες συνθέσεις του Fra Bartolomeo.
Οι μοναχές που έμαθαν να ζωγραφίζουν στην Αναγέννηση είχε τυπικά ανορθόδοξη εκπαίδευση και το μοναδικό στυλ τους συχνά είχε ως αποτέλεσμα να θεωρείται το έργο τους «λαϊκό», απλοϊκό, ή περιθωριακό καλλιτεχνικά. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορεί κανείς να δει στο μοναστήρι της Santa Anna Novella στη Φλωρεντία, στο οποίο στεγάζεται το μεγάλο έργο της Nelli με θέμα τον Μυστικό Δείπνο. Παραδοσιακά, ένα τέτοιο έργο προοριζόταν για τον χώρο της τραπεζαρίας του μοναστηρίου (έτσι έγινε για παράδειγμα και με τον διάσημο «Μυστικό Δείπνο» του Λεονάρντο ντα Βίντσι). Παρά τις τεχνικές της ικανότητες, τα θηλυπρεπή φυσικά χαρακτηριστικά των αποστόλων αποκαλύπτουν την έλλειψη εξοικείωσης της μοναχής ζωγράφου με το ανδρικό σώμα. Πράγματι, μόνο από τον 19ο αιώνα κι έπειτα επιτράπηκε σε γυναίκες ζωγράφους να μελετήσουν σχέδια από ζωντανά θέματα.
Εκτός από το να μπουν σε κάποιο μοναστήρι, οι γυναίκες μπορούσαν επίσης να διδαχθούν την τέχνη της ζωγραφικής από τους πατεράδες τους. Άνδρες καλλιτέχνες συχνά δίδασκαν τις κόρες τους οι οποίες δούλευαν στα εργαστήρια τους. Αρκετές αξιόλογες γυναίκες ζωγράφοι ξεκίνησαν έτσι την καριέρα τους, όπως η Lavinia Fontana, η Barbara Longhi, η Marietta Robusti (κόρη του Τιντορέττο) και η Fede Galizia.

^{Fede Galizia, Judith mit dem Haupt des Holofernes, 1596.}
Από τις πιο εξαιρετικές ζωγράφους της εποχής ήταν η Sofonisba Anguissola (1532-1625). Σε αντίθεση με πολλές άλλες, η Anguissola δεν ήταν μοναχή ούτε κόρη ζωγράφου. Μάλιστα, ο πατέρας της την ενθάρρυνε, όπως και τα υπόλοιπα παιδιά του, να αναπτύξουν τα ταλέντα τους στις τέχνες (πολλές από τις αδελφές της έγιναν επίσης ζωγράφοι).

^{Sofonisba Anguissola, «Η Lucia, η Minerva και η Europa Anguissola ενώ παίζουν σκάκι», 1555.}
Η Anguissola πειραματίστηκε με νέους τρόπους και νέες μεθόδους προσωπογραφίας, στις οποίες τα αντικείμενα  ή πρόσωπα τοποθετούνταν με ασύμβατο τρόπο ή κάνοντας κάποια δραστηριότητα. Το διάσημο έργο της τέτοιου τύπου είναι οι προσωπογραφίες των αδελφών της, με τίτλο «Η Lucia, η Minerva και η Europa Anguissola ενώ παίζουν σκάκι», το οποίο φιλοξενείται στο Εθνικό Μουσία στο Poznam της Πολωνίας.

^{Sofonisba Anguissola, Self Portrait.}
Το ταλέντο της αναγνωρίστηκε από πολλές γνωστές προσωπικότητες της εποχή της, συμπεριλαμβανομένου του Μιχαήλ Αγγέλου και του Τζόρτζιο Βαζάρι, οι οποίοι τις έπλεξαν τον εγκώμιο. Έγινε η ζωγράφος της αυλής της βασίλισσας της Ισπανίας, την οποία επιπλέον δίδαξε ζωγραφική. Αντίθετα με τις σύγχρονές της γυναίκες, στην Anguissola δόθηκε η ευκαιρία να έχει μία καριέρα ενώ δεν παντρεύτηκε έως περίπου τα 40 της χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια , σημαντικοί οικονομικοί πόροι έχουν δοθεί στην έρευνα σχετικά με το έργο και τη ζωή αυτών των ταλαντούχων γυναικών, ώστε να μπορέσουν να ακουστούν οι ιστορίες τους. Τα έργα γυναικών αναγεννησιακών ζωγράφων ανακαλύπτονται σε μουσειακά αρχεία, σε δημοπρασίες καθώς και σε εργαστήρια συντήρησης έργων τέχνης.
 Πηγή: Artnet.com, tvxs

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας θεωρείται ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. και παρέμεινε σε λειτουργία ώς την πλήρη καταστροφή του από δύο σεισμούς τον 14ο αιώνα μ.Χ. Ήταν ένας πύργος συνολικού ύψους 140 μέτρων και ήταν για εκείνη την εποχή το πιο ψηλό ανθρώπινο οικοδόμημα του κόσμου μετά τις πυραμίδες του Χέοπα και του Χεφρήνου ή Χεφρένης. Κατασκευάστηκε από κομμάτια άσπρης πέτρας και ήταν δομημένος σε τέσσερα επίπεδα. Το χαμηλότερο ήταν η τετράγωνη βάση, το δεύτερο ήταν ένα τετράγωνο κτίσμα, το τρίτο οκτάγωνο κτίσμα και το τέταρτο το ψηλότερο ένα κυκλικό κτίσμα επί της κορυφής του οποίου το άγαλμα του Ποσειδώνα ή Απόλλωνα. Στο τέταρτο επίπεδο υπήρχε ένας καθρέπτης που αντανακλούσε το φως του ήλιου κατά τη διάρκεια της μέρας ενώ το βράδυ έκαιγε μία φλόγα για να προειδοποιεί τα διερχόμενα πλοία για την ύπαρξη εμποδίων. Η λέξη φάρος υιοθετήθηκε από πολλές χώρες και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στο λατινογενές λεξιλόγιο και σε γλώσσες όπως τα Γαλλικά (phare), τα Ιταλικά (faro), Πορτογαλικά (farol) και Ισπανικά (faro).

Γενικά

Ο φάρος κατασκευάστηκε επί της νησίδας Φάρος. Το νησί έδωσε το όνομα στο οικοδόμημα κι όχι το αντίθετο, όπως πιστεύεται. Οι σύγχρονοι φάροι "δανείζονται" επίσης το όνομα της νησίδας. Είναι παγκοσμίως γνωστός με την ονομασία "Φάρος" της Αλεξάνδρειας επειδή ήταν λίγο έξω από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Συνδεόταν τεχνητά με ένα είδος γέφυρας, το λεγόμενο Επταστάδιο (είχε, όπως μαρτυρά το όνομά του, μήκος επτά στάδια) και σχημάτιζε το ένα μέρος του λιμανιού της Αλεξάνδρειας.
Επειδή η διαμόρφωση του λιμανιού και της ευρύτερης περιοχής ήταν επίπεδη και δίχως κάποιο σημάδι που να προειδοποιεί τα διερχόμενα πλοία, χρησίμευε για να δίνει κάποιο είδος σινιάλου για την προσέγγιση στο λιμάνι. Ο φάρος χτίστηκε από τον Σώστρατο τον Κνίδιο μηχανικό, αρχιτέκτονα, γιο του επίσης αρχιτέκτονα Δεξιφάνους που είχε κατασκευάσει το στάδιο "Τέτρα" της Αλεξάνδρειας, το 282 π.Χ., ενώ αρχικά η μελέτη του έργου είχε ξεκινήσει επί βασιλείας του πρώτου Βασιλιά της Ελληνιστικής περιόδου, τον Πτολεμαίο τον Α' της Αιγύπτου, στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ολοκλήρωση

Μετά τον απρόοπτο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Πτολεμαίος ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά της τεράστιας αυτοκρατορίας που δημιούργησε ο Μέγας Αλέξανδρος το 305 π.Χ. Κατά την περίοδο της βασιλείας του ξεκίνησε και η κατασκευή αυτού του μεγαλουργήματος αλλά δεν πρόλαβε να το δει ολοκληρωμένο αφού πέθανε το. 283 π.Χ. Ο γιος του, Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος, είδε το έργο να ολοκληρώνεται δώδεκα χρόνια από την έναρξη της δόμησής του το 270 π.Χ. .

Ύπαρξη

Ο φάρος σε Αλεξανδρινό νόμισμα του 2ου αι.

Μετά τις πυραμίδες της Αιγύπτου, ο φάρος της Αλεξάνδρειας είναι το μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια μνημείο της περιοχής που κατάφερε να διασωθεί εώς την σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή του από τρεις σεισμούς που έλαβαν χώρα το 796, το 1303 και το 1323 μ.Χ. Το 1323 ήταν η χρονιά που ο Άραβας επισκέπτης Ιμπν Μπατούτα δεν μπορούσε να εισέλθει στον φάρο από τα πολλά ερείπια που είχαν συγκεντρωθεί. Το 1480 μ.Χ. ο Σουλτάνος της Αιγύπτου, Καΐτ-μπεης, χρησιμοποίησε τα εναπομείναντα ερείπια μεταφέροντάς τα για το χτίσιμο κάστρου στον ίδιο χώρο, πάνω στη θεμελίωση του Φάρου. Αλλά και αυτό το φρούριο αν και είχε ανακαινισθεί στις αρχές του 19ου αι. κατεδαφίστηκε από τους Άγγλους το 1882.
Πηγή: Βικιπαίδεια