Τσε Γκεβάρα ο άνθρωπος, ο επαναστάτης

 «Δεν είμαι απελευθερωτής. Δεν υπάρχουν τέτοιοι. Οι άνθρωποι μόνοι τους απελευθερώνουν τους εαυτούς τους»

Ο Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου του 1928 στο Ροζάριο της Αργεντινής και ήταν γιος της Σέλια ντε λα Σέρνα και του Ερνέστο Γκεβάρα Λιντς. Η οικογένειά του ήταν μία από τις οικογένειες της αργεντινής ολιγαρχίας με ισπανικές και ιρλανδικές καταβολές. Κι όμως,  οι γονείς του νεαρού Ερνέστο δεν απέφευγαν καθόλου την επαφή με ανθρώπους χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων. Πολλά μέλη της ολιγαρχίας θεωρούσαν προκλητικό αυτόν τον τρόπο ζωής επειδή το ζεύγος Γκεβάρα έδειχνε φανερά ότι σεβόταν και δεχόταν προοδευτικές ιδέες. Στην παιδική του παρέα υπήρχαν παιδιά από διάφορα κοινωνικά στρώματα της περιοχής. Ήδη τότε φανερώθηκε το χάρισμα και η κοινωνικότητα του Γκεβάρα, χαρίσματα τα οποία καλλιεργούσαν συνεχώς οι γονείς του. Ήταν πλέον καθημερινό το φαινόμενο να μπαινοβγαίνουν τα παιδιά της γειτονιάς και της περιοχής συνεχώς στο σπίτι των γονέων του. O Γκεβάρα ήταν παράλληλα σοβαρό και εσωστρεφές αγόρι, το οποίο από νωρίς άρχισε να ενδιαφέρεται για τη λογοτεχνία Κατά την περίοδο της εφηβείας του, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ποίηση και ειδικότερα για τα έργα του Πάμπλο Νερούδα. ενώ συγχρόνως έγραφε και ο ίδιος ποιήματα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα λογοτεχνικά του ενδιαφέροντα εκτείνονταν στην αρχαία ελληνική (Πολιτεία Πλάτωνα, Αριστοτέλη), στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία (Σαίξπηρ, Γκαίτε) μέχρι τα κλασικά έργα του Λόντον, του  Βέρν αλλά και πραγματείες του Φρόυντ και του Ράσελ. Σύμφωνα με τον πατέρα του, «όταν έγινε δώδεκα χρονών κατείχε μία παιδεία που αναλογούσε σε έναν νέο δεκαοκτώ ετών, ενώ η βιβλιοθήκη του ήταν γεμάτη από κάθε είδους βιβλία περιπέτειας και ταξιδιωτικά μυθιστορήματα.

Το 1947 γράφεται στην ιατρική σχολή του Μπουένος Άιρες
1951 - 1952 : Κάνει μια επτάμηνη περιπλάνηση με μοτοσικλέτα και ωτοστόπ στη Λατινική Αμερική (Αργεντινή, Χιλή, Βολιβία, Περού, Κολομβία, Βενεζουέλα) μαζί με το φίλο του Αλμπέρτο Γκρανάδο (29/12-26/7). Επιστροφή στο Μπουένος Αϊρες αεροπορικά, μέσω Μαϊάμι (Σεπτ)..
1953: Πτυχιούχος της ιατρικής (12/6). Δεύτερο μεγάλο ταξίδι στη Λατ. Αμερική (7/7): Βολιβία, Περού, Ισημερινός, Παναμάς, Κοσταρίκα, Ονδούρα και Σαλβαδόρ. Άφιξη στη Γουατεμάλα (24/12).
1954: Απορρίπτει πρόταση για ένταξή του στο "Γουατεμαλέζικο Κόμμα Εργασίας" (ΚΚ) σαν προϋπόθεση για εργασιακή του `τακτοποίηση' (Φεβρ). Εισβολή μισθοφόρων της CΙΑ ανατρέπει την προοδευτική κυβέρνηση του Χάκομπο Αρμπενς (27/6). Συμμετοχή του Γκεβάρα στην ένοπλη πολιτοφυλακή της κομμουνιστικής νεολαίας, που επιχειρεί να αντισταθεί στους εισβολείς. Καταζητούμενος από την αστυνομία του νέου καθεστώτος, ζητά άσυλο στην πρεσβεία της Αργεντινής (τέλη Ιουλίου) και φεύγει στο Μεξικό (Σεπτ). Η CIA ανοίγει ατομικό φάκελό του (φθιν).
1955: Διάφορες δουλειές στην Πόλη του Μεξικού: πλανόδιος φωτογράφος, νυχτοφύλακας, φωτορεπόρτερ, βοηθός σε νοσοκομείο. Γνωριμία με τον εξόριστο Φιντέλ Κάστρο και τους συντρόφους του, που του δίνουν το προσωνύμιο "Τσε" (9/7). Γάμος του με την 30χρονη περουβιανή Ιλντα Γκαντέα Ακόστα, με την οποία συνδέεται από τη Γουατεμάλα (18/8). Ταξίδι στο Τσιάπας και το Γιουκατάν (Νοεμβ).
1956: Γεννιέται η κόρη του Ιλντίτα (15/2). Προετοιμασία για ανταρτοπόλεμο στην Κούβα με το "Κίνημα της 26ης Ιουλίου" (Μ26J) του Κάστρο. Σύλληψη του Τσε από τη μεξικανική αστυνομία (24/6), απόλυσή του ύστερα από κράτηση 57 ημερών (10/8). Απόβαση 82 μαχητών, μεταξύ των οποίων οι Γκεβάρα και Κάστρο, στην Κούβα με τη θαλαμηγό "Γκράνμα" (2/12). Αποδεκατισμός τους από το στρατό του Μπατίστα, τραυματισμός του Τσε (5/12). Είκοσι δύο επιζήσαντες καταφεύγουν στη Σιέρα Μαέστρα.
1957: Πρώτες μικρές νίκες των ανταρτών (Γεν). Ο Τσε προβιβάζεται σε κομαντάντε κι αναλαμβάνει τη διοίκηση της δεύτερης επαναστατικής φάλαγγας (22/7).
1958: Οι αντάρτες περνούν στην επίθεση (Ιούλ). Η φάλαγγα του Τσε διασχίζει την ανατολική Κούβα και καταφεύγει στα βουνά του Εσκαμπρέ, στο κέντρο του νησιού (Σεπτ-Οκτ). Τελική νίκη των επαναστατών στη μάχη της Σάντα Κλάρα (28-31/12).
1959: Φυγή του Μπατίστα (1/1), είσοδος της φάλαγγας του Τσε στην Αβάνα (2/1). Ο Γκεβάρα αναλαμβάνει διοικητής της στρατιωτικής ακαδημίας (13/1), αποκτά την κουβανική υπηκοότητα (9/2) και οργανώνει τις δίκες των βασανιστών του παλιού καθεστώτος. Πρώτο του άρθρο για τον ανταρτοπόλεμο, στην εφημερίδα Revoluciόn (19/2). Διαζύγιο (22/5) και δεύτερος γάμος του με την Αλέιδα Μάρτς, στέλεχος του Μ26J στη Σάντα Κλάρα την εποχή του αντάρτικου (2/6). Πρώτη διεθνής περιοδεία του σε Αίγυπτο, Σουδάν, Ινδία, Ινδονησία, Γιουγκοσλαβία και Κεϋλάνη, για τη δημιουργία δεσμών ανάμεσα στην Κούβα και το Μπλοκ των Αδεσμεύτων (12/6-8/9). Αναλαμβάνει διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικής Μεταρρύθμισης (7/10) και, παράλληλα, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας (26/11).
1960: Έκδοση του βιβλίου του "Ο Ανταρτοπόλεμος" (Απρ). Εθνικοποίηση των αμερικανικών εταιρειών στην Κούβα (6/8). Δεύτερη περιοδεία του Τσε σε Τσεχοσλοβακία, ΕΣΣΔ, Κίνα, Β. Κορέα και Αν. Γερμανία (22/10-23/12). Γέννηση του δεύτερου παιδιού του, της Αλέιδα (24/11).
1961: Αναλαμβάνει υπουργός Βιομηχανίας της Κούβας (23/2). Απόβαση μισθοφόρων της CIA στον Κόλπο των Χοίρων, αποκρούεται από τους Κουβανούς (17/4). Ομιλία του Τσε στην οικονομική διάσκεψη του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, στην Πούντα ντελ Εστε της Ουρουγουάης: απόρριψη της `Συμμαχίας για την Πρόοδο' που εισηγούνται οι ΗΠΑ για τη Λατινική Αμερική (8/8). Επισκέψεις-αστραπή στην Αργεντινή και τη Βραζιλία (19-20/8).
1962: Εκδίωξη της Κούβας από τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (31/1) κι επιβολή πλήρους εμπορικού αποκλεισμού εις βάρος της από τις ΗΠΑ (3/2). "Δεύτερη διακήρυξη της Αβάνας", υπέρ του επαναστατικού αγώνα σε παναμερικανική κλίμακα (4/2). Γέννηση του Καμίλο, τρίτου παιδιού του Γκεβάρα (20/5). Νέα επίσκεψη του Τσε στην ΕΣΣΔ, υπογραφή συμφωνίας για οικονομική συνεργασία (27/8-7/9). Κρίση των πυραύλων (22-28/10), οργή των Κουβανών για το "ξεπούλημά" τους απ' τον Χρουστσόφ.
1963: Σύλληψη της μητέρας του Τσε στην Αργεντινή, κατά την επιστροφή της από ένα ταξίδι στην Κούβα, και φυλάκισή της (Απρ). Γέννηση της Σέλια, τέταρτου παιδιού του Τσε (14/6). Ταξίδι στην Τσεχοσλοβακία και την Αλγερία (Ιουν). Κυκλοφορεί το κείμενό του "Ο ανταρτοπόλεμος: μια μέθοδος", στο οποίο υποστηρίζει την αναγκαιότητα της ένοπλης πάλης σε πανηπειρωτική κλίμακα (Σεπτ). Νέος, ριζοσπαστικότερος νόμος για την αγροτική μεταρρύθμιση (4/10).
1964: Εκπροσωπεί την Κούβα στην παγκόσμια διάσκεψη για το εμπόριο και την ανάπτυξη, στη Γενεύη (25/3). Πανωλεθρία της απόπειρας για δημιουργία αντάρτικης εστίας στην Αργεντινή από το `δεύτερο κομαντάτε' -και φίλο του Γκεβάρα- Χόρχε Μασέτι (18/4). Τρίτη και τελευταία επίσκεψη του Τσε στη Μόσχα, όπου έχει συγκροτηθεί ένα εχθρικό γι' αυτόν λόμπι από τα λατινοαμερικανικά ΚΚ που αντιτίθενται στην ένοπλη πάλη (4-19/11). Σε ομιλία του στο Σαντιάγο της Κούβας, καταγγέλλει την `ηττοπάθεια' των ΚΚ της Λατ. Αμερικής (30/11). Επίσκεψη στη Ν. Υόρκη ( 4-13/12) και ομιλία του στη ΓΣ του ΟΗΕ υπέρ των απελευθερωτικών κινημάτων του Τρίτου Κόσμου (11/12). Αμέσως μετά, ξεκινά μια τρίμηνη περιοδεία στην Αφρική (Αλγερία, Μαλί, Κονγκό-Μπραζαβίλ, Γουϊνέα, Γκάνα, Δαχομέη, Αίγυπτος, Τανζανία) και την Κίνα, που θα διαρκέσει μέχρι το Μάρτιο του 1965.
1965: Γέννηση του 5ου και τελευταίου παιδιού του, του Ερνέστο (24/2). Τελευταία δημόσια ομιλία του στο Αλγέρι, στο 2ο Οικονομικό Σεμινάριο Αφροασιατικής Αλληλεγγύης: κάλεσμα για ενιαίο αντιιμπεριαλιστικό αγώνα σε παγκόσμια κλίμακα, σκληρή κριτική στις άνισες ανταλλαγές μεταξύ του "σοσιαλιστικού μπλόκ" και του Τρίτου Κόσμου (25/2). Επιστροφή στην Κούβα, τελευταία δημόσια εμφάνισή του στο αεροδρόμιο της Αβάνας (15/3). Επιστολή παραίτησής του από όλα τα επίσημα αξιώματα και την κουβανική υπηκοότητα. Μυστική αναχώρησή του για την Αφρική (1/4). Άφιξη στο Νταρ-Ες- Σαλάμ της Τανζανίας (19/4). Συμμετοχή του Τσε και 150 περίπου κουβανών εθελοντών στο επαναστατικό κίνημα του Κονγκό-Ζαϊρ (Μάιος-Νοέμβριος). Αποχώρηση από το Κονγκό, μετά την ήττα των επαναστατικών δυνάμεων (23/11).
1966: Παραμονή ινκόγκνιτο στο Νταρ-Ες-Σαλάμ. Συγγραφή μιας φιλοσοφικής πραγματείας και μιας οξείας κριτικής του σοβιετικού Εγχειριδίου Πολιτικής Οικονομίας, που μένει αδημοσίευτη μέχρι σήμερα (Γεν. - Μαρτ.). Ταξίδι στην Πράγα, όπου παραμένει επίσης ινκόγκνιτο, προετοιμάζοντας την επικείμενη επιχείρησή του στη Λατ. Αμερική. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για παραμονή του για ένα διάστημα στην Ανατ. Γερμανία (Μαρτ. - Ιουλ.). Επιλογή της Βολιβίας, ως προνομιακού πεδίου δημιουργίας αντάρτικης εστίας με προοπτική ανταρτοπόλεμο σε παναμερικανική κλίμακα, ύστερα από εισήγηση του Κάστρο (Ιουν.). Επιστροφή στην Κούβα ινκόγκνιτο (21/7) και προετοιμασίες. Άφιξη στη Λα Πας με το ψευδώνυμο Αδόλφο Μένα Γκονσάλες (3/11), εγκατάσταση στην αντάρτικη βάση του Νακαχουασού. Ρήξη με το γενικό γραμματέα του ΚΚ Βολιβίας, Μάριο Μόνχε, για το ζήτημα της καθοδήγησης του ένοπλου αγώνα (31/12).
1967: Καταγγελία του αντάρτικου από το ΚΚΒ και διαγραφή των μελών της νεολαίας του που ακολούθησαν τον Γκεβάρα (8-10/1). Ανακάλυψη της παρουσίας των ανταρτών από το στρατό (11/3) και κατάληψη της βάσης του Νακαχουασού (17/3). Πρώτη επιθετική ενέργεια του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού (ELN) του Τσε (23/3). Δημοσιεύεται το μήνυμα του Τσε προς την Τριηπειρωτική: `Εμπρός για 2,3, πολλά Βιετνάμ' (16/4). Σύλληψη του γάλλου συγγραφέα Ρεζί Ντεμπρέ κι επιβεβαίωση της παρουσίας του Τσε στη Βολιβία (20/4). Τραυματισμός και σύλληψη του Γκεβάρα σε συμπλοκή με το στρατό στο φαράγγι του Γιούρο (8/10). Εκτέλεσή του την επομένη, με διαταγή της βολιβιανής χούντας.

Η μνήμη του Τσε παραμένει ζωντανή όλα αυτά τα χρόνια, μια και είναι "παρών" σε κάθε διαδήλωση, οπουδήποτε στον κόσμο.

Μια ξεχασμένη Ελλάδα...!

Εκεί στον Ιταλικό νότο,  στην περιοχή της Απουλίας και της Καλαβρίας υπάρχει μια άλλη Ελλάδα, εντελώς ξεχασμένη. Μια Ελλάδα που μιλά και τραγουδά τους καϋμούς της με την πιο γλυκιά και τρυφερή ελληνική, την Γκρίκο ή αλλιώς Κατωιταλιώτικη. Όλα ξεκίνησαν στα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα όταν Έλληνες άποικοι εγκαταστάθηκαν στα ανατολικά παράλια της Σικελίας και της Κάτω Ιταλίας, χαρίζοντας σε αυτό το ελληνικό τμήμα το όνομα Μεγάλη Ελλάδα. Οι μεταναστεύσεις πληθυσμών στην Κάτω Ιταλία συνεχίστηκαν και μετά από την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Πρωταρχικό ρόλο σ' αυτό έπαιξε το γεγονός ότι σε σ' αυτά τα μέρη οι Βυζαντινοί βρήκαν πολλά σημαντικά κατάλοιπα ελληνικών πληθυσμών, οι οποίοι αποδέχτηκαν τη βυζαντινή κυριαρχία. Άλλωστε, οι συχνές επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους συνέβαλαν στις μετακινήσεις αυτές των πληθυσμών, όπως αποδεικνύουν και οι λαϊκές παραδόσεις των ελληνόφωνων. Η Ελληνόφωνη περιοχή της Καλαβρίας τον 16ο αιώνα μ.Χ. απλωνόταν σε όλη τη Νότια Ιταλία. Οι αποικίες που ιδρύθηκαν στην Κάτω Ιταλία, ο Τάρας, το Ρήγιο, η Κύμη, η Ελέα, η Ηράκλεια, η Ποσειδωνία, η Σύβαρις, ο Κρότων και άλλοι, από αποίκους διαφόρων περιοχών της μητροπολιτικής Ελλάδας, ήκμασαν επί αιώνες σε όλους τους τομείς των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών.

Η ξεχασμένη, λοιπόν, αυτή Ελλάδα είναι τα ελληνόφωνα χωριά της Απουλίας  που βρίσκονται νότια της πόλης Λέτσε και είναι η Καλημέρα, το Μαρτάνο, το Καστρινιάνο ντέι Γκρέτσι,κ το Μαρτινιάνο, το Τζολίνι, το Σολέτο, η Στερνατία και το Μελπινιάνο, και  της Καλαβρίας που βρίσκονται βορειοδυτικά του Ρέτσιο, σε μια από τις πιο πτωχές περιοχές όλης της Ευρώπης. Τα χωριά αυτά είναι: Αμυγδαλέα, το Γκαλλιτσιανό, η Μπόβα, το Ροκαφόρτε ντελ Γκρέκο, το Ροχούντι, το Πεντιτάτιλο και το χωριό του Ροχούντι.

Τα ελληνόφωνα αυτά χωριά είναι ιδιαίτερα γνωστά για τη μουσική τους παράδοση. Τα ελληνόφωνα τραγούδια του Σαλέντο τραγουδιούνται με δύο φωνές, περιλαμβάνουν νανουρίσματα, μοιρολόγια, τραγούδια της δουλειάς και της αγάπης αλλά και τραγούδια τα λεγόμενα ταραντέλα πίτσικα. Όλα είναι με συνοδεία κιθάρας, ταμπορέλο, οργανέτο και ακορντεόν.

Να, ένα τραγούδι τρυφερό, μια γλυκιά μελωδία, που πάντα θα μας ενώνει με την "ξεχασμένη" αυτή Ελλάδα...!

Τραγούδι αγάπης('ματινάτα')από τα πιό αγαπητά στις ελληνόφωνες κοινότητες του Σαλέντο.
Καληνύφτα
Τί έν γκλυτσέα τούτη νύφτα τ'εν ώρια
ιβώ έ πλώνω πεντσέοντα σέ σένα
εις τή φενέστρα ά τήν αγάπη μου
τής καρδιάς μου σού νοίφτω τήν πένα.
Ιβώ έ πλώνω πενσέοντα σέ σένα
τσέ γιά σένα ψυχή μου αγαπώ
μά πού πάω πού σύρνω πού στέω
εις τήν καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.
Καί σού μάι μ'αγάπησε ώρια μου
έ σού πόνησε μάι άσσε μένα
είττα χείλη σου έν άνοιτσε μάι
πεί τά λόγια τσ'αγάπης βλοημένα.
Κ'είττ'αμμάι σου,άτσε μάγο γκλυτσέο
έν ανοίτσε μάι γιά μένα φτεχό
μά πού πάω,πού σύρνω ,πού στέω
εις τήν καρδιάν μου πάντα σένα βαστώ

Ένα μάθημα ιστορίας

70 χρόνια πριν, τότε που ένας τρελός λαός αλλά ωραίος λαός, ο ελληνικός, έκανε απεργίες επί γερμανικής κατοχής....

5 Μαρτίου 1943: Διαδήλωση εκατοντάδων χιλιάδων Αθηναϊκού Λαού για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης. Υπαναχώρηση των κατακτητών από τα σχέδιά του και οριστική ματαίωση αυτών, χάρις στο ΕΑΜ

Να πώς περιγράφει την απεργία αυτή ο Δημήτρης Ψαθάς στο βιβλίο του «Αντίσταση»:

Μάρτιος του 1943.
Ανάστατη είναι η Αθήνα από μια είδηση. Οι Γερμανοί αποφάσισαν να κηρύξουν επιστράτευση πολιτική. Όλοι οι άνδρες από 16 θα επιστρατευθούν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον Άξονα. Πρόσωπα ανήσυχα ολούθε.
-Τα ‘μαθες; Επιστράτευση!
Ο κόσμος τρομάζει με τούτη την καινούρια συμφορά που ζυγώνει την Ελλάδα. Μάνες τρέμουν για τα παιδιά τους, γυναίκες για τους άντρες, παιδιά για τους πατεράδες. Κι ο φόβος γίνεται αναβρασμός. Κι ο αναβρασμός, μια θέληση. Κι η θέληση, μια κραυγή που τη βροντοφωνά ο τοίχος: ΚΑΤΩ Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ. Την παίρνει το χωνί και τη διαλαλά στις γειτονιές. Κάτω η επιστράτευση! Τυπώνουν τα μυστικά τυπογραφεία προκηρύξεις. Κάτω η επιστράτευση. Κυκλοφορούν οι μυστικές εφημερίδες: Κάτω η επιστράτευση. Γεμίζουν οι δρόμοι μ’ αμέτρητα χαρτάκια: Κάτω η επιστράτευση. Κι όλος αυτός ο αναβρασμός φουσκώνει στα στήθια του λαού για να ξεσπάσει σ’ ένα απ’ τα πιο μεγάλα κι απίστευτα συλλαλητήρια που βλέπει η Αθήνα.
5 Μαρτίου.
Είναι η μέρα που όρισε το ΕΑΜ για το συλλαλητήριο. Ο τρόπος κι ο μηχανισμός του ο ίδιος, όπως πάντα. Σε μικρές ομάδες θα ξεχυθεί ο κόσμος προς το κέντρο. Σε μικρές ομάδες θα πιάσει τις παρόδους. Κρυμμένες θα είναι οι σημαίες κάτω απ’ τα σακάκια, τα φουστάνια, κρυμμένες κι οι ταμπέλες με τις επιγραφές. Κι όταν δοθεί το σύνθημα την ορισμένη ώρα, τότε θα χυθεί ο λαός στον κεντρικό δρόμο που ορίστηκε για το συλλαλητήριο. Ας χτυπήσουν. Το μόνο που δεν λογαριάζουν ως την ώρα που θα πέσουν τα κορμιά. Δεκαπέντε μέρες τώρα απεργίες, διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες. Ο συνετός βλέπει τα συλλαλητήρια -τ’ ακούει δηλαδή- και λέει πως τούτοι οι άνθρωποι σίγουρα είναι τρελοί. Τρελοί όμως ήταν κι όσοι πολέμησαν στον Μαραθώνα. Τρελοί όσοι σκοτώθηκαν στις Θερμοπύλες. Τρελοί ήταν η φούχτα των ανθρώπων που ξεσηκώθηκε το ’21. Τρελοί ήταν αυτοί που χύμηξαν στην Πίνδο. Η ιστορία της Ελλάδας για την οποίαν πολύ καυχιέσαι, συνετέ, είναι μια αλυσίδα από τρέλες…

25 Ιουνίου 1943, τότε που οι Έλληνες διαδήλωναν μπροστά στα γερμανικά πολυβόλα

Ο λαός ξεχύνεται στους δρόμους απεργώντας απέναντι σε τανκς και ναζί με το αίτημα
 "όχι άλλες εκτελέσεις από τον γερμανικό ζυγό" αψηφώντας την ιδία του τη ζωή!
200.000 διαδηλωτές επιτίθενται εναντίον των γερμανικών αρμάτων.
Επικεφαλής των διαδηλωτών είναι μια ομάδα τυφλών αναπήρων πολέμου, πάνω στα στήθη των οποίων υπάρχουν γραμμένες οι λέξεις «συντρίψατέ μας».


Της Γερακίνας γιος, Βασίλης Τσιτσάνης, Κώστας Βίρβος...

"Η όπερα της πεντάρας" Κούρτ Βάιλ - Μπέρτολτ Μπρέχτ

Η «Όπερα της πεντάρας» είναι έργο του συνθέτη Κούρτ Βάιλ σε λιμπρέτο του Μπέρτολτ Μπρέχτ. Πρόκειται για μεταφορά του αγγλικού έργου του 18^ου αιώνα «Η όπερα του ζητιάνου» του Τζον Γκέι. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Βερολίνο και έχει ανέβει 10.000 φορές σε 18 διαφορετικές γλώσσες.

Είναι ένα έργο διαχρονικό και επίκαιρο όπως όταν πρωτοανέβηκε, σε μια εποχή κρίσης, με την καυστική κριτική του Μπρέχτ στους θεσμούς, την εκμετάλλευση του ανθρώπου από έναν άλλο, που τα πάντα μπορούν να γίνουν εμπόριο, ακόμα και η ελεημοσύνη. Κυρίως όμως ο Μπρέχτ θέλησε να καθρεφτίσει την αστική κοινωνία, ώστε αυτή ν’ αναγνωρίσει τον εαυτό της στην ανηθικότητα των χαρακτήρων και να φρίξει. Να, ο λόγος του Μακίθ επί της αγχόνης, είναι συγκλονιστικός…»

«Κυρίες και κύριοι, εδώ μπροστά σας βλέπετε έναν παρηκμασμένο εκπρόσωπο ενός καταρρέοντος κοινωνικού στρώματος. Εμάς τους μικροτεχνίτες των κατώτερων μεσαίων στρωμάτων, που μοχθούμε με τα ταπεινά μας αντικλείδια για ν’ ανοίγουμε τις ταμειακές μηχανές των μικρομαγαζατόρων, μας καταπίνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις, πίσω από τις οποίες βρίσκονται οι τράπεζες. Γιατί τι είναι ένα αντικλείδι συγκρινόμενο με ένα χρεόγραφο; Τι είναι η ληστεία μιας τράπεζας συγκρινόμενη με την ίδρυση μιας τράπεζας; Τι είναι η δολοφονία ενός ανθρώπου συγκρινόμενη με την πρόσληψη ενός ανθρώπου;»

Ακόμα και στο τέλος της παράστασης όταν δίνεται χάρη στον Μακίθ, αυτό γίνεται γιατί η «ευσπλαχνία (εδώ της βασίλισσας) είναι πιο ισχυρή από τη δικαιοσύνη», σατιρίζεται το «happy end» και το ότι «πάντα υπάρχει σωτηρία»!

Το έργο επικεντρώνεται σε ιστορίες της αστικής τάξης. Στο βικτωριανό Λονδίνο, πρωταγωνιστής είναι ο περιβόητος Μακίθ (Μάκι Μέσερ ή Μακ ο Μαχαιροβγάλτης), που παντρεύεται την Πόλι Πίτσαμ.

Στην Πρώτη Πράξη, ο Μπρεχτ παρουσιάζει το μαγαζί του Τζόναθαν Πίτσαμ, του αφεντικού των ζητιάνων του Λονδίνου, στους οποίους πουλάει προστασία, τους εκμεταλλεύεται και διεκδικεί μερίδιο από τα καθημερινά "κέρδη" τους, ασκώντας κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα, προβάλλοντας την εικόνα ότι τα πάντα μπορούν να γίνουν "εμπόριο", ακόμα και η ελεημοσύνη. Ο Πίτσαμ ανακαλύπτει ότι η κόρη του, η Πόλι, που τη θεωρεί ιδιοκτησία του, έχει μπλέξει με τον περιβόητο κακοποιό Μακίθ. Η ίδια η Πόλι εκείνο το βράδυ παντρεύεται το Μακίθ σε ένα σταύλο και διασκεδάζει μαζί με τη συμμορία του, παριστάνοντας την "Τζένη των Πειρατών". Γυρίζοντας σπίτι, ανακοινώνει στους γονείς της το γάμο της, αλλά και το ότι ο αρχηγός της αστυνομίας Τάιγκερ Μπράουν διασκέδασε μαζί τους, καθώς αυτός και ο Μακίθ είναι στενοί φίλοι από το στρατό. Ο γάμος αυτός εξοργίζει τον πατέρα της, ο οποίος πασχίζει να στείλει τον Μακίθ στην κρεμάλα.

Η Πόλι αναφέρει στο Μακίθ τις προσπάθειες του πατέρα της κι αυτός αποφασίζει να φύγει από το Λονδίνο, αφήνοντας διάφορες "δουλειές" στην Πόλι. Πριν φύγει, επισκέπτεται την Τζένι, πρώην αγαπημένη του, χωρίς να ξέρει ότι έχει δεχτεί λεφτά από την κυρία Πίτσαμ για να τον καταδώσει. Παρά τη φιλία του με τον αρχηγό της αστυνομίας Μπράουν, συλλαμβάνεται και οδηγείται στη φυλακή. Εκεί εμφανίζονται η Πόλι μαζί με τη Λούσι, την κόρη του Μπράουν, όπου μεσολαβεί μια σκηνή ζήλιας και τσακωμού. Η Λούσι μηχανορραφεί για την απόδραση του Μακίθ, ενώ ο Πίτσαμ απειλεί τον αστυνόμο Μπράουν ότι θα εξαπολύσει όλους τους ζητιάνους του κατά την τελετή στέψης της βασίλισσας, κάτι που θα στοίχιζε τη θέση του.

Η Τζένι απαιτεί τα χρήματά της από την κυρία Πίτσαμ, η οποία αρνείται. Ο Μπράουν μαθαίνει ότι οι ζητιάνοι έχουν ήδη λάβει θέσεις και ο μόνος τρόπος να σώσει τον ίδιο και τη θέση του στην αστυνομία είναι να συλλάβει και να εκτελέσει το Μακίθ. Ο Μακίθ οδηγείται και πάλι στη φυλακή, αλλά αυτή τη φορά κανείς δεν μπορεί να μαζέψει τόσα χρήματα για να εξαγοράσει τους φύλακες. Λίγο πριν την εκτέλεση, γίνεται η μεγάλη ανατροπή. Καταφτάνει απεσταλμένος της βασίλισσας, η οποία δίνει χάρη στο Μακίθ και του χορηγεί αποζημίωση και ένα κάστρο με τίτλο. Σύσσωμος ο θίασος στο φινάλε τραγουδάει μια παράκληση να μην τιμωρούνται τόσο αυστηρά τα αδικήματα.

Η Τάνια Τσανακλίδου ερμηνεύει τη Τζένη των πειρατών από την "Όπερα της πεντάρας" των Μπέρτολτ Μπρεχτ & Κουρτ Βάιλ.
Την ελληνική απόδοση των στίχων έκανε ο Παύλος Μάτεσις, σε μετάφραση του οποίου ανέβηκε η παράσταση το 1975 στο θέατρο Κάππα, με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Νίκο Κούρκουλο, σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασσέν.
Στη δισκογραφία πρωτοκυκλοφόρησε με τη Μαρία Φαραντούρη (1979).

Κύριοί μου καλοί, με πληρώνετε εδώ, και σας κάνω όλα τα γούστα
και μου ρίχνετε πεντάρες και σας λέω ευχαριστώ
στο φτηνό ξενοδοχείο, στη φτηνή την προκυμαία
και δεν ξέρετε σε ποια μιλάτε - μα δεν ξέρετε σε ποια μιλάτε.
Μα ένα βράδυ βουητό στο λιμάνι
κι όλοι λεν τι είν΄αυτό το βουητό
και αλλάζω τα σεντόνια και γελάω κι όλοι λεν' - αυτή γιατί γελάει
Κι ένα μαύρο καράβι με 50 κανόνια στο λιμάνι έχει μπει...
Κύριοί μου καλοί σας λυπάμαι καθώς παζαρεύω ποιόν θα πάρω για νυχτιά
γιατί σε κρεβάτι απόψε δεν θα κοιμηθεί κανείς
μα σας λέω την ταρίφα και γελάω κρυφά
που δεν ξέρετε ποια είμαι εγώ - που δεν μάθατε ποια είμ΄εγώ
Μα ένα βράδυ ουρλιαχτό στο λιμάνι
κι όλοι λεν' τί ειν' αυτό το ουρλιαχτό
και ορμάω στο παράθυρο με γέλια κι όλοι λεν - τι πανηγυρίζει
Και το μαύρο καράβι κατά πάνω στην πόλη τα κανόνια γυρνά...
Κύριοί μου καλοί τώρα πια δεν γελάτε, τώρα η πόλη έχει γκρεμιστεί
κι όλα τα βρωμόσπιτά σας τα γκρεμίσαν σε μια νύχτα,
απομένει μονάχα το μπορντέλο τούτο δω
κι απορείτε γιατί τ΄αφησαν αυτό - κι απορείτε γιατί τ' άφησαν αυτό...
Μόνο το μπορντέλο στέκει όρθιο στη πόλη
και ρωτάτε - ποιος να έμενε εδώ
και θα βγω στην πόρτα εγώ σαν ξημερώσει και θα πουν - γι΄αυτήν ήτανε λοιπόν...
Και το μαύρο καράβι τη σημαία σηκώνει να με υποδεχτεί...
Και κοντά μεσημέρι, εκατό μαύροι άντρες
βγαίνουν από το καράβι και σας πιάνουν
και θα δέσουν μ' αλυσίδες όποιον είχα πελάτη
και δεμένους μ' αλυσίδες θα σας φέρουνε μπροστά μου
και θα με ρωτούν ποιανού κεφάλι θέλω - και θα με ρωτούν ποιανού κεφάλι θέλω...
Κι όταν θα χτυπάει μεσημέρι στο λιμάνι θα ρωτάτε ποιος θα κρεμαστεί...
Και θ' ακούσετε ν' αποφασίζω: ΟΛΟΙ. Κι απάνω στα κεφάλια σας θα πω: ΈΤΣΙ!

Και το μαύρο καράβι τα πανιά του ανοίγει και με παίρνει μακριά...

Μικρές Κυκλάδες...!

Μια και δεν βγάζω άκρη μ’ όλα τούτα που συμβαίνουν, είπα να κάνω ένα ταξιδάκι  μουσικό, εκεί στις μικρές Κυκλάδες του Ελύτη.  Να πετάξει λεύτερη, μωρέ, για λίγο η ψυχούλα, να ξεφύγει απ' τα παράλογα...!

"Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα, βαθύ γαρούφαλο ακρωτήρι…» 

 «Του μικρού βοριά παράγγειλα, νάναι καλό παιδάκι…»

Μαρίνα...

"Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω λουίζα και βασιλικό..."

 

ΝΤΑΡΙΟ ΦΟ

«Η άγνοια είναι η βάση της αδικίας. Οι διανοούμενοι έχουμε το δικαίωμα του λόγου και τη δυνατότητα να ενημερώνουμε τους νέους»

Μια από τις σημαντικότερες μορφές του θεάτρου εν ζωή. Ένας μεγάλος θεατράνθρωπος που παρότι τα έργα του δεν σταματούσαν στιγμή να λογοκρίνονται, είχαν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό. Μάλιστα, πολλές φορές οι πολιτικές του πεποιθήσεις και οι ξεκάθαρες αριστερές του ιδέες τον είχαν βάλει σε περιπέτειες. Οι ακροδεξιές ομάδες ουκ λίγες φορές τον είχαν απειλήσει, γι’ αυτό, για ένα χρονικό διάστημα κυκλοφορούσε κάτω απ’ την προστασία της αστυνομίας .

Το 1968 μαζί με την σύζυγό του, την ηθοποιό Φράνκα Ράμε, ιδρύει τη θεατρική κολλεκτίβα Νέα Σκηνή και ανεβάζουν το έργο «Μίστερο Μπούφο. Το έργο αυτό κατάφερε να ανέβει 5000 παραστάσεις.

Το 1970 πάλι με την Φράνκα Ράμε ιδρύει τη νέα ομάδα Coleatrale La Comune και γράφει μερικά απ’ τα πιο σημαντικά του έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου, όπως «Ο τυχαίος Θάνατος ενός Αναρχικού», «Δεν πληρώνω, Δεν πληρώνω» και πολλούς αντιφασιστικούς διαλόγους.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί περισσότερες από 30 γλώσσες και αποτελούν μια πηγή έντονου κοινωνικού σχολιασμού, ενώ τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ασχολούνται γύρω απ’ την Καθολική Εκκλησία, τη διαφθορά της πολιτικής εξουσίας, την κατάχρηση εξουσίας, το οργανωμένο έγκλημα αλλά και προβλήματα, αυτά τα καθημερινά της κοινωνίας.

Να, ένα μικρό απόσπασμα από το θεατρικό του έργο «Δεν πληρώνω, Δεν πληρώνω». Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά από τον Στέφανο Ληναίο και την Έλλη Φωτίου, στο θέατρο «ΑΛΦΑ».

Καλό διάβασμα παρέα με τον Lucio Dalla να τραγουδά  το υπέροχο τραγούδι Piazza grande..!

Ιταλία, δεκαετία του ’70. Η πετρελαϊκή κρίση βάζει φωτιά σε τιμές και πληθωρισμό. Μαζικές απολύσεις, μειώσεις ωραρίου και αμοιβών. Η ζωή έχει γίνει πιο δύσκολη από ποτέ κι η λαϊκή επανάσταση αποτελεί τη μόνη λύση. Οι ήρωες του έργου υψώνουν το ανάστημά τους και φωνάζουν: «Ακριβαίνετε εσείς τα πράγματα; Ε, κι εμείς λοιπόν, δεν τα πληρώνουμε, τα απαλλοτριώνουμε».
Μια κωμωδία με γρήγορους ρυθμούς, θεωρήθηκε τόσο επικίνδυνη που οι επιχειρηματίες πήγανε τον Φο στο δικαστήριο κατηγορώντας τον ότι ωθεί το λαό στο να κλέβει. Έργο κοινωνικής διαμαρτυρίας, καυτηριάζει τα κακώς κείμενα, με νοικοκυρές που ψωνίζουν στο σούπερ μάρκετ αλλά ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΝ, ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΝ

ΛΟΥ. Το κατάλαβες τώρα επιτέλους;

ΤΖΟ. Και βέβαια το κατάλαβα. Σήμερα κατάλαβα πράγματι ότι πρέπει ν’ αλλάξουμε τακτική. Να κρατάμε ανοιχτά τα μάτια μας και να παίρνουμε αυτό που μας ανήκει. Αυτός είναι ο νέος τρόπος που πρέπει ν’ αγωνιζόμαστε. Αυτό είναι που τους καίει.

ΑΝΤ. Ακριβώς. Όπως το ‘παν οι εργάτες χτες απ’ το σούπερ-μάρκετ. Αυτός είναι ένας καινούργιος τρόπος απεργίας σύμφωνα με τον οποίο τ’ αφεντικά χάνουνε και πληρώνουν.

ΛΟΥ. Έτσι είναι το σωστό. Δεν πρέπει ποτέ στ’ αφεντικά να φέρνεσαι με το γάντι.

ΤΖΟ. Σ’ ένα καπιταλιστή δεν πρέπει ποτέ να λες: “αχ, σας παρακαλώ, θα μπορούσατε λιγάκι να μου κάνετε λίγο χώρο ν’ αναπνεύσω κι εγώ; θα μπορούσατε να είστε λίγο πιο καλός, με λίγη περισσότερη κατανόηση; Ας συμφωνήσουμε…”
Όχι! Ο μόνος τρόπος για να μιλήσεις μαζί τους είναι να τους στριμώξεις στον καμπινέ, να τους χώσεις το κεφάλι μες στη λεκάνη και να τραβήξεις το καζανάκι.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο κόσμο, ίσως με λιγότερο φανταχτερές βιτρίνες, ίσως με λιγότερες λεωφόρους, αλλά με λιγότερες λιμουζίνες, με λιγότερους απατεώνες. Τους πραγματικούς απατεώνες, αυτούς τους μισάνθρωπους με τις χοντρές κοιλιές.
Κι έτσι θα ‘χαμε δικαιοσύνη. Έτσι, εμείς που βγάζουμε πάντα το φίδι απ’ τη τρύπα για τους άλλους, θα μπορούμε επιτέλους να σκεφτούμε και τον εαυτό μας.
Να κτίζουμε σπίτια που να ανήκουν σε μας… να ζούμε μια ζωή που θά ‘ναι ολότελα δική μας. Να ζούμε σαν ολοκληρωμένοι άνθρωποι τέλος πάντων. Να ζούμε σ’ ένα κόσμο που η επιθυμία σου να γελάσεις, ξεσπά από μέσα σου σα γιορτή, η επιθυμία να παίξεις και να γιορτάσεις… κι επιτέλους να κάνεις μια δουλειά που να σ’ ευχαριστεί… σα κανονικοί άνθρωποι κι όχι σα ζώα που ζούνε και υπάρχουνε χωρίς χαρά και φαντασία.
(πρώτα σιγά και μετά όλο και πιο δυνατά λένε κι άλλοι τα λόγια του Τζοβάνι)

ΤΖΟ. Ένας κόσμος που μπορεί κανείς να δει ξανά ότι υπάρχει ακόμη ένας ουρανός… τα λουλούδια που ανθίζουν… ότι ακόμα υπάρχει άνοιξη… και τα κορίτσια που γελούν και τραγουδούν.
(Προχωρούν στο μπροστινό μέρος της σκηνής) 
Κι όταν μια μέρα πεθάνεις, δε θα πεθάνεις σα γέρος, πεταμένος σα στημένη λεμονόκουπα, αλλά σαν άνθρωπος που ‘ζησε ελεύθερος κι ευχαριστημένος μαζί με τους άλλους ανθρώπους…

(σιγά σιγά σβήνει το φως ενώ λέγονται οι τελευταίες λέξεις)

Πράσινη αχτίδα...!

Ξέρετε για την πράσινη αχτίδα, γι αυτή την  αναλαμπή που εκπέμπει το τελευταίο πύρινο μόριο του ήλιου πριν δύσει;

Για να συμβεί αυτό, λένε ότι  απαιτείται καθαρή ατμόσφαιρα χωρίς πολλά σωματίδια και ήρεμα αέρια στρώματα. Ο πρώτος που περιέγραψε αυτό το εξαιρετικό, αριστουργηματικό σπάνιο φαινόμενο, ήταν ο Ιούλιος Βέρν στο μυθιστόρημά του "Η πράσινη αχτίδα". Αλλά και ο Ερίκ Ρομέρ, ο Γάλλος σκηνοθέτης και πρωτεργάτης του γαλλικού νέου κύματος εμπνεύστηκε απ' αυτή κι έκανε μια υπέροχη ταινία. Σαν θυμάμαι την τελευταία σκηνή, εκείνη που η ηρωϊδα καθόταν στο παγκάκι και περίμενε  μη τυχόν και τη δει... 

Αχ! τυχερός όποιος τη δει, έστω και μια φορά στη ζωή του...