Η γελοιογραφία έχει τη δική της ιστορία...!

Ναι, και η γελοιογραφία έχει τη δική της ιστορία…!

Τι λέτε; Ήταν γνωστή στους αρχαίους χρόνους η γελοιογραφία; Φυσικά και ήταν. Λοιπόν, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, στις αρχές του 4^ου π.Χ. αιώνα στην Αθήνα ζούσε ο ζωγράφος Παύσων  που κατά τον Αριστοτέλη παρίστανε τους ανθρώπους, όπως οι κωμικοί ποιητές, πολύ χειρότερους σε μια ρεαλιστική τάση παρωδίας και διακωμώδησης. Άλλος γνωστός γελοιογράφος ήταν και οι Αντίφιλος της Αιγύπτου που λέγεται πως αυτός εισήγαγε τη γελοιογραφία ως είδος της ζωγραφικής και του οποίου τα έργα επειδή σατίριζε κάποιον Γρύλλο ονομάστηκαν "Γρύλλοι".

Αλλά και στα ερυθρόμορφα αγγεία της Μεγάλης Ελλάδας (Νότια Ιταλία) τα καλούμενα «φλυακογραφίες» ήταν παραστάσεις από κωμικά λαϊκά δράματα που λέγονταν «φλύακτες» ειδικά στον Τάραντα. Σ’ αυτά τα αγγεία παρωδούνταν μύθοι θεών και Ομηρικών επεισοδίων. Εκεί γνωστός γελοιογράφος ήταν ο ζωγράφος Ασστέας.

Και πάμε τώρα στην ελληνιστική περίοδο. Λοιπόν, η Αλεξάνδρεια εκπροσωπούσε κάθε τι σκωπτικό και γελοιογραφικό είδος στην Τέχνη. Αλεξανδρινός ήταν πιθανά και ο Γαλάτων, που ζωγράφισε τον Όμηρο «εμούντα» και τους άλλους ποιητές «αρυομένους τα εμημεσμένα» καυτηριάζοντας έτσι τους ποιητές ότι δεν φτιάχνουν τίποτα το νέο, αλλά διατηρούν ως πηγή έμπνευσης τον Όμηρο. Άλλοι γελοιογράφοι της εποχής εκείνης ήταν ο Γραφικός, ο Καλάτις και άλλοι.

Και φτάνουμε στον μεσαίωνα. Εκεί η γελοιογραφία αποτελεί όπλο της εκκλησίας για να σατιρίσει τους άπιστους αλλά και την όποια εκδήλωση τέχνης πέραν της θρησκευτικής. Αντίθετα η κοσμική τέχνη χρησιμοποιεί τη γελοιογραφία προς διακωμώδηση  έκλυτου βίου μοναχών και σατιρικής αναπαράστασης έμμετρων μεσαιωνικών μύθων. 

Κατά τον 16^ο αιώνα με τη διάδοση της τυπογραφίας συντελείται και η ανάπτυξη της γελοιογραφίας με θέμα απ’την καθημερινή ζωή. Παρόλο που τότε η κοινωνική αλλά και πολιτική ζωή παρείχαν άφθονο υλικό, τα Μοναρχικά καθεστώτα καταδίωκαν κάθε σάτιρα κατά των ισχυρών και των καθεστώτων, έστω και αν εύρισκαν διέξοδο μέσω αυτής στη σάτιρα των αντιπάλων. Έτσι η γελοιογραφία άρχισε ν’ αναπτύσσεται επί Λουδοβίκου ΙΔ’ στη Γαλλία. Αγγλία και υπόλοιπη Ευρώπη μέχρι την Γαλλική Επανάσταση του 1789, όπου και έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή της και να γίνεται πλέον και προπαγανδιστικό μέσο με ιδιαίτερες εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών.

Νάμαστε Ελλάδα. Το γελοιογραφικό πνεύμα στην Ελλάδα εκπροσώπησαν τα περιοδικά «Ασμοδαίος» και «Άστυ». Ο πρώτος που καλλιέργησε με σαφήνεια, κομψότητα, απλότητα αλλά και πνευματώδη χαρακτήρα το είδος αυτό της τέχνης ήταν ο Θέμος Άννινος (1843-1916) που υπήρξε και ο εκδότης των παραπάνω περιοδικών. Επόμενοι ήταν ο Δημήτριος Γαλάνης, ο Ζαχ.Παπαντωνίου, ο Φρ.Αριστεύς, ο Σταμ.Σταματίου, ο Ηλ. Κουμετάκης, ο Σοφοκλής Αντωνιάδης (ΣΟΦΟ), ο Φωκ.Δημητριάδης, και ο ζωγράφος Ροϊλός.

Νεότεροι αυτών μέχρι το 1950 διακρίθηκαν ο Ν. Καστανάκης, Γ.Μαυριλάκος(Noir), Δ.Παπαδημητρίου(Μιμ.Παπ.), Σ.Αντωνιάδης, Γ.Γκέιβελης, Αρσλόγλου, Κ.Μαραγκός (ο Κεμ Αλεξανδρείας), Κ. Ρωμανός του Καϊρου, Σ.Πολεμάκης, Π.Παυλίδης, Μ.Γάλλιας, Ε.Τερζόπουλος, Α.Βλασσόπουλος, Αρχέλαος Αντώναρος, Β.Χριστοδούλου, Ν.Νομικός, Α. Θεοφιλόπουλος και άλλοι.

Μην ξεχνάμε, για να έχει αξία μια γελοιογραφία θέλει λεπτό και συνάμα δριμύ πνεύμα, συνδυαζόμενο με σαφήνεια και απλότητα έτσι ώστε να προκαλείται αυθόρμητα στον παρατηρητή εύθυμη διάθεση ακόμα και όταν αυτή αποσκοπεί στο σαρκασμό ή στην εχθρότητα. Αντίθετα η ψυχρότητα και η ασάφεια έχουν ως συνέπεια την αποτυχία της γελοιογραφίας. 

Και κάτι ακόμα, ο όρος δεν πρέπει να συγχέεται με την σκιτσογραφία (σκιαγράφημα), που δεν είναι απαραίτητα και γελοιογραφία.