Γεώργιος Βιζυηνός, ο μεγάλος των ελληνικών γραμμάτων...

Ἀλλοίμονο! εἶμαι φτωχὸ
σ᾿ αὐτοῦ τοῦ κόσμου τὸν τροχό!
εἶμ᾿ ὀρφανὸ καὶ ξένο!…
κι᾿ ἀγράμματο θὰ μένω!
Τοῦ κάκου λὲν - Ὑπομονή·
πολλοὶ σὰν σένα ὀρφανοὶ
καὶ δύστυχοι καὶ ξένοι,
δὲν ἔμειναν θαμμένοι. -
Τοῦ κάκου, Γιατὶ ῾κεῖνοι ῾κεῖ
ἦσαν τῆς Τύχης ἐδικοί,
μὰ ῾μένα τὸ καϋμένο…
μ᾿ ἔχει λησμονημένο!



Ο Γεώργιος Βιζυηνός (πραγματικό ονοματεπώνυμο Γεώργιος Μιχαήλ Σύρμας ή Μιχαηλίδης, Βιζύη 1849 – Αθήνα 1896), ήταν Έλληνας πεζογράφος, ποιητής και λόγιος. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής λογοτεχνίας.
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στη Βιζύη (ή Βιζώ) της Ανατολικής Θράκης, το σημερινό Βιζέ της Τουρκίας, στις 8 Μαρτίου 1849, γιος πολύ φτωχικής οικογένειας. Ο πατέρας του Μιχαήλος Σύρμας δούλευε στα καμίνια του ασβέστη. Αργότερα έγινε πραματευτής και πέθανε από τύφο το 1854 αφήνοντας τον γιό του ορφανό σε ηλικία πέντε ετών. Είχε άλλα τέσσερα αδέλφια: ο Μιχαήλος που πέθανε τρία χρόνια πριν από τον Γεώργιο, ο Χρηστάκης, ο αδικοσκοτωμένος ταχυδρόμος για τον οποίο μιλά στο διήγημά του Ποιος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου, και δύο κορίτσια, η Άννα που πέθανε με τις συνθήκες που περιγράφει στο Αμάρτημα της μητρός μου και η Αννιώ, που πήρε το όνομα της αδελφής της αλλά πέθανε κι αυτή μικρή Σε ηλικία δέκα ετών οι παππούδες του τον στέλνουν στην Κωνσταντινούπολη κοντά σε ένα θείο του για να μάθει ραπτική. Παραμένει εκεί μέχρι την ηλικία των 18, προστατευόμενος από τον Κύπριο έμπορο Γιάγκο Γεωργιάδη και αργότερα προστατευόμενος του αρχιεπισκόπου Κύπρου Σωφρονίου Β΄, ζει για ένα διάστημα στην Κύπρο, όπου μάλιστα τον προόριζαν για τον ιερατικό κλάδο. Το 1872 γίνεται ιεροσπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χωρίς την υποχρέωση να ιερωθεί, όπου το 1873 δημοσιεύει και την πρώτη του ποιητική συλλογή (Ποιητικά Πρωτόλεια). Μεταξύ των καθηγητών του αναφέρεται και ο ποιητής Ηλίας Τανταλίδης, ο οποίος διέκρινε στον Βιζυηνό στοιχεία ιδιαίτερου ταλέντου και ευφυίας, ώστε τον σύστησε στον πλούσιο Γεώργιο Ζαρίφη. Το 1874 το επικό ποίημά του Κόδρος βραβεύεται στον Βουτσιναίο Ποιητικό Διαγωνισμό. Την ίδια χρονιά εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, αλλά με δαπάνες του Ζαρίφη μεταβαίνει στη Γερμανία, στη Γοτίγγη, όπου σπουδάζει φιλολογία και φιλοσοφία στο διάστημα 1875-1878. Το 1876 η επόμενη ποιητική συλλογή του Άραις μάραις κουκουνάραις (μετονομάστηκε σε Βοσπορίδες Αύραι) βραβεύεται στον Βουτσιναίο Διαγωνισμό, στον οποίο το 1877 η συλλογή του Εσπερίδες επαινείται. Το 1881 τυπώνεται στη Λειψία η διδακτορική του διατριβή Das Kinderspiel in Bezug auf Psychologie und Paedagogik («Το παιδικό παιχνίδι υπό έποψη ψυχολογική και παιδαγωγική»). Μέχρι το 1884 ο Βιζυηνός επισκέπτεται το Παρίσι (1882), όπου γνωρίζει τον Δημήτριο Βικέλα, τον Marquis Queux de Saint-Hilaire και τη Juliette Lamber-Adam, και το Λονδίνο (1883), όπου σχετίζεται με τον πρεσβευτή Πέτρο Βράιλα-Αρμένη. Παράλληλα, δημοσιεύει την ποιητική συλλογή Ατθίδες Αύραι. Την ίδια χρονιά (1883) δημοσιεύεται στην Εστία το πρώτο μεγάλο διήγημά του Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως. Δημοσιεύονται επίσης το Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου και Το αμάρτημα της μητρός μου. Το 1884, λόγω του θανάτου του προστάτη του, Ζαρίφη, υποχρεώνεται να επιστρέψει στην Αθήνα και διορίζεται καθηγητής σε γυμνάσιο.
Ένα χρόνο αργότερα εκλέγεται υφηγητής στην έδρα της Ιστορίας της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με την επί υφηγεσία διατριβή Η φιλοσοφία του καλού παρά Πλωτίνω. Παράλληλα δημοσιεύονται τα διηγήματά του Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας και Το μόνον της ζωής του ταξείδιον. Εκείνη την εποχή αρχίζει να ασχολείται με ένα μεταλλείο στο Σαμάκοβο. Το 1886 γράφει το Ο Μοσκώβ-Σελήμ. Το 1892 προσβάλλεται από φρενική νόσο και καταλήγει έγκλειστος στις 14 Απριλίου 1892 στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο. Εκεί ζει βυθισμένος στις ουτοπικές εμμονές του για την εκμετάλλευση του μεταλλείου στην πατρίδα του και στο παραληρηματικό πάθος του για τη νεαρή Μπετίνα Φραβασίλη (14 ετών), μαθήτριάς του στο Ωδείο Αθηνών, την οποία επιθυμούσε να νυμφευθεί. Ύστερα από τέσσερα χρόνια εγκλεισμού, πεθαίνει στις 15 Απριλίου 1896, σε ηλικία 47 ετών.

Έργο
Ο Βιζυηνός, νους κριτικός, ιδιοφυής, φιλέρευνος, διδάσκει, μεταφράζει τις γνωστότερες ευρωπαϊκές μπαλάντες, συγγράφει μελέτες φιλοσοφικές, αισθητικές, ψυχολογικές, λαογραφικές, αλλά και σχολικά εγχειρίδια και άρθρα για εγκυκλοπαιδικά λεξικά.
Το αφηγηματικό του υλικό, αντλημένο από προσωπικές και οικογενειακές μνήμες, από τις παραδόσεις και τα βιώματα της λαϊκής ζωής στην ιδιαίτερη πατρίδα του, διοχετεύεται στα διηγήματά του. Το υλικό αυτό ενισχυμένο από το στέρεο υπόβαθρο της παιδείας του και την επιστημονική γνώση της ψυχολογίας ενσωματωμένο σε μια ποικίλη, πλούσια γλώσσα υψηλού ήθους (λόγια, λαϊκή, ιδιωματική) διοχετεύεται στα διηγήματά του. Έτσι ο Βιζυηνός αναπτύσσει τη μυθοπλασία του. Ανακαινιστής και πρωτοπόρος, ανοίγει τον δρόμο της νεοελληνικής διηγηματογραφίας. Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, η μυθιστορηματική πλαστικότητα των χαρακτήρων, οι δραματικές συγκρούσεις, η δομή, η δραματικότητα, η άρτια αφηγηματική τεχνική — η ενδιαφέρουσα διαπλοκή του ιστορικού και του αφηγηματικού χρόνου — είναι μερικά από τα βασικά γνωρίσματα του «Αμαρτήματος της μητρός μου» αλλά και των άλλων διηγημάτων του.
Όλες οι μελέτες του -όπως και αρκετές ποιητικές συλλογές- εκδόθηκαν σε αυτοτελή τόμο. Τα διηγήματα και τα άρθρα δημοσιεύθηκαν σε διάφορα έντυπα της εποχής και δεν συγκεντρώθηκαν σε τόμο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Από τα χειρόγραφά του σώζονται κάποιες επιστολές και αρκετά ποιήματα. Βλ. την έκδοση «Επιστολές» σε επιμέλεια Γ. Παπακώστα (Αθήνα: Πατάκης 2004) και για εκτενή βιβλιογραφικά τον Α´ τόμο της έκδοσης «Τα Ποιήματα» (Αθήνα: Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη 2003).
Από την ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ο Αποχωρισμός Β' του Γεωργίου Βιζυηνού από το Νίκο Ξυδάκη - photo: Julia Margaret Cameron - το Αμάρτημα της Μητρός μου 1999

Β΄. Το παιδί

Φυσά βοριάς, φυσά θρακιάς, γεννιέται μπόρα φοβερή
με παίρνουν, μάνα, σαν φτερό, σαν πεταλούδα τρυφερή
και δεν μπορώ να κρατηθώ·
μάνα μην κλαις, θα ξαναρθώ.

Βογγούν του κόσμου τα στοιχειά σηκώνουν κύμα βροντερό
θαρρείς ανάλυωσεν η γη, και τρέχ' η στράτα, σαν νερό
και γω το κύμα τ' ακλουθώ
μάνα μην κλαις, θα ξαναρθώ.

Όσες γλυκάδες και χαρές μας περεχύν' ο ερχομός
τόσες πικράδες και χολές μας δίν' ο μαύρος χωρισμός
ωχ! Ας ημπόργα να σταθώ
μάνα μην κλαις, θα ξαναρθώ.

Πλάκωσε γύρω καταχνιά, κι ήρθε στα χείλη μ' η ψυχή
δος με την άγια σου δεξιά, δος με συντρόφισσαν ευχή
να με φυλάγη μη χαθώ,
μάνα μην κλαις, θα ξαναρθώ.

Ὁ φιλομαθὴς πτωχός 1872 Αὐγούστου 30. Ἀλλοίμονο! εἶμαι φτωχὸ σ᾿ αὐτοῦ τοῦ κόσμου τὸν τροχό! εἶμ᾿ ὀρφανὸ καὶ ξένο!… κι᾿ ἀγράμματο θὰ μένω! Τοῦ κάκου λὲν - Ὑπομονή· πολλοὶ σὰν σένα ὀρφανοὶ καὶ δύστυχοι καὶ ξένοι, δὲν ἔμειναν θαμμένοι. - Τοῦ κάκου, Γιατὶ ῾κεῖνοι ῾κεῖ ἦσαν τῆς Τύχης ἐδικοί, μὰ ῾μένα τὸ καϋμένο… μ᾿ ἔχει λησμονημένο! Καὶ νά. Ὠρφάνεψα μικρό, καὶ τῆς ξενούρας τὸ πικρὸ μὲ τράνεψεν ἀγιέρι καὶ τοῦ Θεοῦ τὸ χέρι. Ἀγάπησαν ἄλλοι φλουριά, ἄλλοι νὰ τρέχουν μὲ βεριὰ καὶ μ᾿ ἀψηλὰ καπέλα χωρὶς δουλειά. Τί τρέλλα! Τῆς Ἀφροδίτης τὸ παιδὶ οἱ ἄλλοι, κι᾿ ἄλλοι ὀπαδοὶ τοῦ Βάκχου νὰ ῾πεθάνουν κι᾿ ἄλλοι ἄλλα νὰ κάνουν. Ἀγάπησε καὶ τ᾿ ὀρφανό, Θεέ μου, τί πολὺ πονῶ! τὰ γράμματα νὰ μάθῃ, χίλια κακὰ κι᾿ ἂν πάθῃ. Μ᾿ ἄπληστο στόμα ἀρχηνᾷ τὰ νάματα τὰ φωτεινὰ τοῦ Παρνασσοῦ νὰ πίνῃ μὲ τόση εὐφροσύνη!… Ἄν φταίγω τ᾿ ἄκακο ἐγὼ φωτιὰ νὰ πέσῃ νὰ καγῶ· θαρροῦσα πῶς χορταίνει ἐκεῖνος ποῦ μαθαίνει. Δὲν ἤξερα πῶς τ᾿ ἀργυρὸ τῆς Κασταλίας μας νερό, σὰ μιὰ φορὰ τὸ πιοῦμε αἰώνια τὸ διψοῦμε! Τόρα ἡ ψυχή μου λαχταρᾷ, μὰ δὲ βαστῶ οὔτε παρᾶ νὰ ῾πάγω ῾κεῖ ῾ποῦ τρέχει τὴν γλῶσσά μου νὰ βρέχῃ!… Μὲ εἶπαν πῶς ἐδὼ πολλοὶ σὰ ἰδοῦν ἕν᾿ ἄτυχο πουλὶ ποῦ ἀγαπᾷ τὰ φῶτα δὲν «τῷ γυρνοῦν τὰ νῶτα.» Ἔ, νὰ λοιπόν! Στὸ ἀψηλὸ κατώφλοιό σας κι᾿ ἐγώ, δειλὸ ἐκάθησα πουλάκι μ᾿ αὐτὸ τὸ τραγουδάκι. Ὦ σεῖς, τοῦ γένους οἱ τρανοί, ἡ Τύχη ὅλα τὰ φθονεῖ, καὶ τίποτε δὲν μένει πιστὸ στὴν οἰκουμένη. Δὲν σᾶς ζητῶ οὔτε ψωμί, οὔτ᾿ ἕνα ῥοῦχο στὸ κορμί· Διψῶ! διψῶ τὴ θεία ἀληθινὴ Παιδεία! Σεῖς ψάλλετε σ᾿ ὅλη τὴ γῆ. - Ἀνάφτουμε οἱ ἀρχηγοί, εἰς τὴ γρῃὰ Ἑλλάδα, τῆς προκοπῆς τὴ δᾷδα. Καὶ σεῖς, ὦ Ἀχαιῶν παιδιά, τοῦ Ἑλικῶνος τὴν ποδιὰ εἰς τὸ ἑξῆς ἀφῆτε καὶ στὴν κορφὴ ἀναβῆτε. - Καὶ ῾γὼ νὰ μείνω τ᾿ ὀρφανό; μαρτύρομαι τὸν οὐρανό! εἶμαι παιδὶ Ἑλλήνων! εἶμαι βλαστάρι ῾κείνων! Σ᾿ αὐτοῦ τοῦ κόσμου τὸν τροχὸ ναί, ἐγεννήθηκα φτωχό. Μὰ Ἕλλην ὑπομένει ἀπαίδευτος νὰ μένῃ;… Ὦ σεῖς, τοῦ γένους οἱ τρανοί, ἡ Τύχη ὅλα τὰ φθονεῖ καὶ τίποτε δὲν μένει ἐδὼ στὴν οἰκουμένη. Ἀφήσετε τὴν ἀπονιά. Βαστοῦν τὸν δίσκο μου ῾πὸ μιὰ αἱ Μοῦσαι, κι᾿ ἀπ᾿ τὴν ἄλλη ὁ Λυτρωτής, καὶ ψάλλει. - Εἶναι ῾δικό μου τ᾿ ὀρφανό· καὶ ῾πάνου ῾κεῖ στὸν οὐρανό, δὲν θὰ μετανοήσῃ ὅποιος τὸ βοηθήσῃ. Ποιητικά πρωτόλεια Γεωργίου Μ. Βιζυηνοῦ ἱεροσπουδαστοῦ τῆς ἐν Χάλκῃ Θεολογικῆς Σχολῆς. Εξεδόθησαν δαπάνῃ φιλοκάλου τινός Ὁμογενοῦς, ἐν Κωνσταντινουπόλει, τύποις Βυζαντῖδος, 1873, σσ. 18-21

Ὁ Νέος Τρουβαδόρος ἐν Ἀθήναις (ἀπὸ τὸ Τὸ τέλος τοῦ παραμυθιοῦ ἢ ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνείρου, Ἑρμῆς 2001) Μα τοῦ Παρνασσοῦ τὰς κίσσας, καὶ τὸ δέρμα τοῦ Μαρσύου, κι ἐγὼ πρέπω μεταξύ σας, ποιηταὶ ἀπὸ γραφείου! Δόξαν ἐπαιτῶν καὶ κλέος, σύρ᾿ ἐκ τετριμμένης πήρας τρουβαδόρος κι ἐγὼ νέος, λείψανον θραυσθείσης λύρας, καὶ σᾶς ψάλλω καθαρά, τραλλαλὰ τραλλαλλαρά, «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Κι ἐγὼ μέλπων καταισχύνω τὰς Ἀρκαδικὰς Σειρῆνας καὶ γενναῖον ζῦθον πίνω εἰς τὰς κλασικὰς Ἀθήνας, καὶ σοβῶ διὰ τοῦ πλήθους ὑψηλαύχην μουσοπόλος, ὑπὸ θέρμης κακοήθους παρακρούων ἀσυστόλως δεξιὰ κι ἀριστερά, τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Ἐν ἐκστάσει κι ἐγὼ θῶκον ποιητοῦ καὶ δάφνην εἶδον καὶ οἰστρήλατος διώκων τὸν χορὸν τῶν Ἰλισίδων. Ἄχ! προσκρούσας ἐκυλίσθην εἰς τοῦ ποταμοῦ τοὺς βράχους, καὶ ὁπόταν ἀφυπνίσθην ἔψαλον μὲ τοὺς βατράχους, εἰς τ᾿ ἀκάθαρτα νερὰ τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Κι ἐγὼ ὁσάκις εἰς τὴν πόλιν μείν᾿ ἡ Μοῦσ᾿ ἄνευ ζωπύρου, ἀνταλλάσσω τὴν ἀσβόλην μὲ τὴν δρόσον τοῦ Φαλήρου, κι ἀσπασθεὶς διὰ τῆς αὔρας τὰς γυμνὰς τῶν Ναϊάδων κυνηγῶ χελώνας, σαύρας, δι᾿ ἀκάρπων πεδιάδων τονθορύζων σοβαρὰ τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Κι ἐγὼ γράφω. Κι ἂν ὁ χάρτης λείψ᾿ ἐκ τῆς πολυγραφίας (ὁ πιστός μου κύων μάρτυς, μετασχὼν τῆς ἐργασίας) πᾶσαν θύραν, πάντα τοῖχον, πρὸς τὸ πεῖσμα τῶν κυρίων, καταβρέχω διὰ στίχων, καὶ τὸν κάλαμόν μου ξύων, σχεδιάζω τολμηρὰ τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Τοὺς κριτὰς κι ἐγὼ φορτίζω, ὡς τὸν Ἡρακλῆν Αὐγείας, καὶ τὴν δάφνην τοῖς χαρίζω, ἂν μοὶ δώσουν τὰς χιλίας. Ἂν μ᾿ ἐκδάρουν πλὴν τὸ δέρμα, παρ᾿ ἀξίαν ἐννοεῖται, καὶ τὸ τελευταῖον σπέρμα τοῦ νοός μου ἐξαντλεῖται ἐν τῷ σπείρειν μοχθηρά, τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες». Λοιπόν, μὰ τὰς λάλους κίσσας, καὶ τὸν μάρτυρα Μαρσύαν, κι ἐγὼ πρέπω μεταξύ σας, κύκνοι κατὰ φαντασίαν, ἀφοῦ πρὸς κοινόν μας κλέος, τὴν πατρῴαν λύραν σύρας, τρουβαδόρος ἐγὼ νέος ἐκ τῆς Παλαιᾶς μου πήρας, σᾶς τὰ εἶπον φανερὰ τραλλαλὰ τραλλαλλαρὰ «ἄρες μάρες κουκουνάρες».

Ὁ Κριτὴς τοῦ Διαγωνισμοῦ (ἀπὸ τὸ Τὸ τέλος τοῦ παραμυθιοῦ ἢ ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνείρου, Ἑρμῆς 2001) (Προπαρασκευή)Χώθηκε στὸν κοιτωνίτη ὁ Κριτὴς ἀγάλι᾿ ἀγάλια, φόρτωσε στὴν γερο-μύτη δυὸ ζευγάρια ματογυάλια. Ἐτραβήχθη στὸν σοφᾶ του, κάθεται φαρδιὰ πλατιά, καὶ μετροφυλλᾷ μπροστά του ἀναρίθμητα χαρτιά. –Όλοι τἄγραψαν μὲ χάρη, σὲ πολύτιμο χαρτί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. Βάλλει στὴν βαθειά του τσέπη, βγάλ᾿ ἕνα χονδρὸ τσιγάρο. Μὲ τὰ σπίρτα μόλις βλέπει τὴν δουλίτσα του τὴν Μάρω, τὸ δαγκᾷ καὶ τὸ βυζάνει σὰν τῆς μάνας του βυζί, κι ἀγγαρειὰ τὴν Μάρω πιάνει νὰ δουλέψουνε μαζί. - Δός μ᾿ αὐτὸ τὸ καλαμάρι· Νά, μιὰ πένα κορδωτή, γιὰ νὰ διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. (Τεχνικαὶ παρατηρήσεις)Ἕνας πελεκᾷ τοὺς στίχους στρογγυλοὺς σὰν κουκουνάρια· ἄλλος σπάζει τοὺς δυστύχους τὰ πλευρὰ καὶ τὰ ποδάρια! Ἕνας τοὺς παραγεμίζει κολοκύθια περιττά, κι αὐτονὰς τοὺς ξεντερίζει καὶ τοὺς κάμνει σκελετά! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι – μὰ τοὺς λείπει κάτι τί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. Τοῦτος τὲς φωνὲς στριμώνει, π᾿ ἀπ᾿ τὴν στενοχώρια σκάνουν· τοῦτος πάλι τὲς ἀριώνει, ποὺ ἡ μιὰ τὴν ἄλλη χάνουν! Ἕνας κάθε λέξη γράφει μὲ τὸ νὶ καὶ μὲ τὸ σί, κι ἕνας παίρνει τὸ ξουράφι καὶ σοῦ σφάζει τὴν μισή! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι – μὰ τοὺς λείπει κάτι τί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. Τοῦτος μοῦ λογιωτατίζει, καὶ τὰ κόφτει νδελικάτα· τοῦτος βλασφημᾷ καὶ βρίζει, σὰν τοὺς λούστρους μὲς στὴν στράτα! Ἀπ᾿ τὰ λεξικὰ μᾶς βγάζει ἕνας τὴν συναμική, κι ἕνας πάλι δὲν σκαμπάζει οὔτε γρὺ γραμματική! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι – μὰ τοὺς λείπει κάτι τί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. (Οὐσιαστικαὶ παρατηρήσεις)Τοῦτος κλαί᾿ καὶ μουρμουρίζει, σὰν μπαμπόγρια γρινιάρα· τοῦτος δός του χαχανίζει, σὰν νὰ τοὖρθε κουταμάρα. Κι ἕνας τρίτος – Santo Dio! Οὔτε λύπ᾿, οὔτε χαρά; Ἢ δὲν τἄχε καὶ τὰ δύο, ἢ τὰ εἶχε στὰ γερά! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι – κι ὅλοι οἱ τρίτοι περιττοί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. Ἕνας ἔπαθε πληθώρα ἀπὸ αἴσθημα γενναῖον. Τοῦτος ποὺ διαβάζω τώρα, προστυχιὰ καὶ τῶν γονέων! Τὰ φτερά τ᾿ αὐτὸς ἀνοίγει καὶ στὸν οὐρανὸ πετᾷ. Τοῦτος – ἔπεσε κι ἐπνίγη, σὰν τὸν χοῖρο στὰ σκ…! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι – μὰ τοὺς λείπει κάτι τί! Ἂς τοὺς διοῦμε ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή. (Γενικὸν συμπέρασμα)Αὐτουνοῦ τοῦ λείπει ἕνα κεῖνος τ᾿ ἄλλο δὲν γνωρίζει· ἕνας τἄχει μαζωμένα, καὶ γιὰ τοῦτο δὲν ἀχρήζει. Μερικοὺς οὐδὲ κουκούτσι τοὺς ἐδόθηκε μυαλός, κι ἕνα τρύπιο μου παποῦτσι δὲν ἀξίζ᾿ ὁ πιὸ καλός! Κάθε δυό τους καὶ ζευγάρι, κι ἂς τοὺς λείπει κάτι τί. Πές μου, Μάρω, ποιὸς θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή; (Τελικὸν συμπέρασμα)Εἶχε παρ᾿ αὐτὴν τὸν πρῶτο κι ἄρχισε νὰ ροχαλίζῃ. Μὰ ξιππάσθη μὲ τὸν κρότο κι εἶπε δίχως νὰ γνωρίζῃ. - Ἀπὸ κάθε μιὰ φυλλάδα λείπει, λέγεις, κάτιν τίς; Δίχως ἄλλο στὴν Ἑλλάδα δὲν ὑπάρχει ποιητής. Καὶ κανένας δὲν θὰ πάρῃ τὴν χιλιάδα μετρητή, ἂν μᾶς κάμουνε τὴν χάρη καὶ βραβέψουν τὸν Κριτή. Από users.uoa.gr

Μελλισάνθη, η ευαίσθητη και ανήσυχη ποιήτρια...

...στην ηλικία των δέκα μου χρόνων δοκίμασα το πάθος του συλλέκτη για τα είδη γραφικής ύλης. Είχα συγκεντρώσει ένα μικρό θησαυρό από κόλλες διαγωνισμού, χαρακωμένες κι αχαράκωτες, τετράδια, κοντυλοφόρους, γομολάστιχες κ.τ.λ. κι ένοιωθα τη χαρά του συλλέκτη να τον βλέπω να μεγαλώνει. Ωσότου κάποια μέρα την ώρα που καμάρωνα τ' αποκτήματά μου, ένιωσα οξύτατα το αίσθημα της ματαιότητας να μου διαπερνά την καρδιά. Θα πέθαινα κάποιαν απρόβλεπτη στιγμή κι ο θησαυρός μου θα έμενε αχρησιμοποίητος σαν μια ειρωνεία. Προς τι λοιπόν αυτή η φροντίδα της συσσώρευσης; Έτσι βάλθηκα να τον σπαταλήσω το γρηγορότερο.
 

H Μελισσάνθη (φιλολογικό ψευδώνυμο της Ήβης Σκανδαλάκη, το γένος Δ. Κούγια) γεννήθηκε τό 1910 στην Αθήνα και σπούδασε γαλλική και γερμανική φιλολογία, μουσική, χορό και ζωγραφική. Εργάστηκε κατά διαστήματα ως δημοσιογράφος σε αθηναϊκές εφημερίδες και ως καθηγήτρια γερμανικών σε διάφορα σχολεία. Τ η δεκαετία 1945-1955 ήταν μόνιμη συνεργάτιδα του Eθνικού Iδρύματος Pαδιοφωνίας, διασκευάζοντας θεατρικά έργα και μεταφράζοντας ξένους ποιητές για λογοτεχνικές εκπομπές του ραδιοφώνου.

 

Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1930 με τη συλλογή ποιημάτων Φωνές εντόμου όπου ξεχώρισε ο ιδιαίτερα μεταφυσικός τόνος των ποιημάτων της. Τις Φωνές εντόμου ακολούθησαν οι συλλογές: Προφητείες (1931), Φλεγόμενη βάτος (1935), O γυρισμός του Ασώτου (1936), Ωσαννά και Οραματισμός (1939), Λυρική Εξομολόγηση (1945), Η εποχή του ύπνου και της αγρύπνιας (1950), Ανθρώπινο Σχήμα (1961), Το φράγμα της Σιωπής (1965). Tο 1965 έγινε η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων της, Eκλογή (1930-1950), το 1975 η δεύτερη, Tα ποιήματα (1930-1974) και το 1986 η τρίτη Οδοιπορικό, ποιήματα (1930-1984).

 

Με τη Λυρική Εξομολόγηση η Μελισσάνθη εγκαταλείπει τον έμμετρο στίχο και εισχωρεί στο χώρο της ελεύθερης ποίησης, χωρίς ωστόσο να αλλάξει τον τρόπο αντιμετώπισης του εσωτερικού και εξωτερικού της κόσμου.

 

H Μελισσάνθη δεν θέλησε ν’ ακολουθήσει τις άλλες ποιήτριες της εποχής της, γράφοντας αισθηματική ποίηση. Είναι μια πνευματική ποιήτρια,  ευαίσθητη και ανήσυχη μπροστά στα φαινόμενα της ζωής και επειδή δεν βρίσκει απαντήσεις στις μύχιες σκέψεις της για τη ζωή και το θάνατο, ζητά την εξιλέωση και τη σωτηρία στην ικεσία, στη δέηση και στην προσευχή. Η ποίησή της τοποθετείται στο χώρο του υπαρξισμού και της μεταφυσικής αγωνίας. Η ιδέα του θανάτου είναι ο κεντρικός πυρήνας της υποστασιακής και με συμβολικό διάκοσμο ποίησής της. Ο Γ. Σαραντάρης γράφει σχετικά: «Η ποίηση της Μελισσάνθης γεννιέται από ένα υποστασιακό πόνο, που η ποιήτρια από διάκριση προς τον εαυτό της και προς τους άλλους, σκεπάζει μ’ έναν πέπλο. Όμως δεν αφανίζει, δεν σβήνει τον πόνο της. Μήτε ζητάει παροδικά να ξεγελάσει τον εαυτό της. Αλλά ξεκινώντας από μια κατάσταση που μοιάζει να είναι μοίρα της, προσπαθεί, και συχνά το πετυχαίνει, να στοχαστεί ποιος είναι ο βίος του ατόμου, αγνάντια σε μια βέβαιη αιωνιότητα».

 

« H θρησκευτική της συνείδηση», γράφει o Μιχ. Περάνθης «διασταυρώνεται και με άλλες καταστάσεις, αγωνιώδεις περισσότερο, αλγεινές συνήθως, που ξεκινούν από τον εαυτό της και που επιτακτικά και απεγνωσμένα, δαρμένες ως είναι από το ηθικό πρόβλημα, ζητούν το Θεό ή επιδιώκουν μια συμβολική επέκταση προς τη χώρα της φαντασίας».

 

Εκτός από ποιητικά έργα, η Μελισσάνθη έχει επίσης δημοσιεύσει σε βιβλίο το θεατρικό της έργο για παιδιά O μικρός αδελφός (1960) και έχει μεταφράσει ποιήματα των Pόμπερτ Φροστ, Mπόρις Πάστερνακ, X. Γ. Λόνγκφελλοου, Πιέρ Γκαρνιέ, Έμιλυ Nτίκινσον, T. Σ. Έλιοτ και Mπ. Mπρεχτ.

Tο 1985 κυκλοφόρησε μια επιλογή δοκιμίων της με τίτλο Nύξεις, καθώς και ο τόμος Tον όρθρον των ερχόμενον με τριανταέξι μελετήματα για το έργο της και βιβλιογραφικά στοιχεία. H Mελισσάνθη έχει τιμηθεί με Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών (1936), το B' Kρατικό Bραβείο Ποίησης (1965) και το A' Kρατικό Bραβείο Ποίησης (1976) και άλλα βραβεία. Πέθανε στην Αθήνα το 1990.

Πηγή:www.potheg.gr

Πιστεύω
Ἡ Ἀγάπη, μόνο, βαστάζει ὅλα τὰ φορτία.
Μπορῶ νὰ βαστάζω ὅλα τὰ φορτία.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ μέγα φορτίο!
Ἡ Ἀγάπη σηκώνει τὸ βάρος τ᾿ οὐρανοῦ.
Μπορῶ νὰ σηκώνω τὸ βάρος τ᾿ οὐρανοῦ.
Ἡ Ἀγάπη ὑπομένει τὰ μαρτύρια τῆς πυρᾶς.
Μπορῶ νὰ ὑπομένω τὰ μαρτύρια τῆς πυρᾶς.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ πυρά!
Ἡ Ἀγάπη πιστεύει στὴ ζωή καὶ στὸ θάνατο.
ἡ Ἀγάπη πιστεύει στὸ θαῦμα.
Μπορῶ νὰ πιστεύω στὴ ζωή καὶ στὸ θάνατο.
Μπορῶ νὰ πιστεύω στὸ θαῦμα.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ ζωή καὶ ὁ θάνατος!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ θαῦμα!
Ἡ Ἀγάπη προσεύχεται κ᾿ ἐνεργεῖ.
Ἡ Ἀγάπη ἀγρυπνεῖ.
Μπορῶ νὰ προσεύχωμαι καὶ νὰ ἐνεργῶ.
Μπορῶ νὰ ἀγρυπνῶ.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι προσευχή καὶ πράξη!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ μυστική ἀγρυπνία!
Ἡ Ἀγάπη κρατάει ὅλα τὰ χαμόγελα καὶ ὅλα τὰ δάκρυα.
Μπορῶ νὰ χαμογελῶ καὶ νὰ κλαίω ὅλα τὰ δάκρυα –
γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ χαρούμενη θλίψη!
Ἡ Ἀγάπη δίνει τὸν ἄρτο καὶ τὸν οἶνο
ἐγγύηση γιὰ τὴν αἰωνιότητα.
Μπορῶ νὰ μεταλάβω τὸν ἄρτο καὶ τὸν oίvo
ἐγγύηση γιὰ τὴν αἰωνιότητα.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ Μυστικός Δεῖπνος!
Κ᾿ ἡ μεγάλη ὑπόσχεση!
Ἡ Ἀγάπη ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο.
Ἡ Ἀγάπη ἐδώρησε τὸ φῶς.
Πιστεύω στὸν ἄνθρωπο.
Πιστεύω στὴν Ἀγάπη.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ φῶς καὶ ἡ δωρεά!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ Ἄνθρωπος!



Στὴ νύχτα ποὺ ἔρχεται

Μελισσάνθη, μουσική: Edvard Grieg, Peer Gynt Suite Nr.2, op.55

Ξεκινᾶμε ἀνάλαφροι, καθὼς ἡ γύρη
ποὺ ταξιδεύει στὸν ἄνεμο.
Γρήγορα πέφτουμε στὸ χῶμα
ρίχνουμε ρίζες, ρίχνουμε κλαδιά
γινόμαστε δέντρα ποὺ διψοῦν γιὰ οὐρανὸ
κι ὅλο ἁρπαζόμαστε μὲ δύναμη ἀπ’ τὴ γῆ.
Μᾶς βρίσκουν τ’ ἀτέλειωτα καλοκαίρια
τὰ μεγάλα κύματα. Οἱ ἄνεμοι, τὰ νερὰ
παίρνουν τὰ φύλλα μας. Ἀργότερα
πλακώνουν οἱ βαριές συννεφιές
μᾶς τυραννοῦν οἱ χειμῶνες κι οἱ καταιγίδες.
Μὰ πάντα ἀντιστεκόμαστε, ὀρθωνόμαστε
πάντα ντυνόμαστε μὲ νέο φύλλωμα.
Ὡσότου φτάνει ἕνας ἄνεμος παράξενος
– κανείς δὲν ξέρει πότε κι ἀπὸ ποῦ ξεκινᾶ –
μᾶς ρίχνει κάτω μ’ ὅλες μας τὶς ρίζες στὸν ἀέρα.
Γιὰ λίγο ἀκόμα, μὲς στὴ φυλλωσιά μας
κάθεται κρυμμένο – νὰ πεῖ μιὰ τρίλια του
στὴ νύχτα ποὺ ἔρχεται – ἕνα πουλί.
- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Ἡ ἐποχὴ τοῦ ὕπνου

Σπλαχνικὸς εἶναι ὁ ὕπνος
γιὰ τὴν ἀβέβαιη ὕπαρξή μας.
Γιὰ τὴν ἀδύνατή μας μνήμη
ποὺ δὲν ἀντέχει τὴ μεγάλη ἀγρύπνια
γιὰ τὸ ἄστατό μας χέρι,
γιὰ τὴν ἀπρόσεχτη καρδιά μας,
ποὺ δὲν ἀντέχει τὸ μαχαίρι τῆς Ἀγάπης
ποὺ τὴ βυθομετρᾶ,
ποὺ δὲν ἀντέχει τὴ φωτιά τῆς ὕπαρξης!..
Ἀνάμεσα ξύπνου καὶ ὕπνου ὀνειρευόμαστε
ὅλες οἱ μέρες μας νὰ λαμπαδιάσουν
σὲ μιά καὶ μόνη φλόγα
ν' ἀναλωθοῦν σὲ μιά βαθειάν ἀνάσα
μέσα στὸ ζωντανό πῦρ τοῦ θεοῦ
οἱ τρόμοι μας ὅλοι νὰ γίνουν μία κραυγή μεγάλη,
ποὺ μ' αὐτὴ θ' ἀναμετρήσουμε
τὴν ἄβυσσο τῆς Θείας Ἀγάπης
μέσα στὴν ἴδια τὴν καρδιά μας.
Οἱ Ἄγγελοι, ποὺ καθαρή φλόγα ἀνασαίνουν,
μᾶς βλέπουν ν' ἀποστρέφουμε τὸ πρόσωπο,
νὰ φεύγουμε τὴ ζωή,
νὰ μὴν μποροῦμε ν' ἀποδιώξουμε τοῦ ὕπνου τὴν κίνηση
ποὺ μᾶς σφαλᾶ τὰ βλέφαρα σὰν ἕνα χέρι,
νὰ σβήνουμε, νὰ διαλυόμαστε σὲ στάχτη
νὰ μᾶς παγώνῃ ὁ θάνατος
γιατὶ φοβόμαστε τὴ φλόγα ν' ἀνασάνουμε
φοβόμαστε, δειλιάζουμε ν' ἀδράξουμε
ἀπὸ τὴν κόψη της κάθε στιγμή
μὲ τὸ σπαθί της νὰ νικήσουμε τὸ πρόσκαιρο
καὶ βιάζοντας τὴν πύλη τοῦ Καιροῦ
νὰ μεταλάβουμε φωτιά ἀρχαγγελική,
χίλιες καμπάνες τὸν ἀντίλαλο νὰ πάρουν
κι ὁ θάνατος σὰν τρομαγμένο νὰ φεύγῃ πουλί
ὁ Κόσμος σὲ μίαν ἀστραπὴ ν' ἀποκαλύψῃ
στὰ ἔκπληχτα μάτια μας τὸ μυστικό του
μεμιᾶς τὸ νόημά του νὰ φανερωθῇ
σὰν τὴν κρυμμένη φλόγα ἀπ' τὸν ἄνεμο –
μᾶς βλέπουν νὰ δειλιάζουμε, νὰ σκύβουμε στὰ βάθη
ποὺ ἀνοίγει μέσα μας ὁ κεραυνός,
γιατὶ ἡ ἀγάπη τους μονάχα μᾶς μετρᾶ
μὲ τὴν ἄβυσσο τῆς ἀπελπισίας μας,
γιατί ἡ ἀγάπη τῶν ἀγγέλων οἶκτο δέν γνωρίζει
κ' ἡ ὄψη τους κόβει σὰν σπαθί
τὴ σάρκα μας θανατερά πληγώνει,
σὲ τέφρα πέφτει ἡ γήινη καρδιά μας
μὲ τὴν προσέγγιση τῆς μυστικῆς φωτιᾶς,
μὲ τέτοιο τίμημα μᾶς δίδουν τὸ Μεγάλο Δίδαγμα...

Σὲ τοῦτο τὸ μεταξύ,
ἂς παίζουμε μὲ τὶς λέξεις,
ἂς παίζουμε τῆς ὁμιλίας τὸ θεῖο παιγνίδι
ἀνύποπτοι ποιητές ποὺ κλέψανε τὸ μυστικὸ
νὰ βλέπουνε καὶ ν' ἀκοῦνε,
ν' ἀγγίζουνε καὶ νὰ γνωρίζουνε τὰ πράγματα,
τὴν εἰκόνα τοῦ Κόσμου ξαναπλάθοντας
μ' ἀστραφτερές λέξεις ἂς παίζουμε
καθὼς παιδιὰ μ' ἀθώα χοχλάδια
ποῦ ξεβράστηκαν στ' ἀκροθαλάσσι
μόλις ἀγγίζοντας τὴ μυστική φωτιά
μόλις μαντεύοντας τὸν κρύφιο κεραυνό,
μὲ χῶμα ἂς σκεπάζουμε καὶ στάχτη
τὴ φλόγα ποὺ οἱ θνητοὶ ν' ἀγγίσουν δὲν τολμοῦν
δέσμιοι στὸ θάνατο
ἂς ξανοίγουμε τὶς χάρτινες βαρκοῦλες μας
μὲς στὸν ἀστραποβόλο ὠκεανό!..

Οἱ βράχοι, τὰ βουνά, τὰ δέντρα,
τὰ ζῶα, τὰ πουλιά,
ὅλα ἀναπνέουν μὲς στῆς αἰωνιότητας τὴ φλόγα!
Ἂς ζητήσουμε ἄφεση
γιὰ τὸ ψέμμα ποὺ μᾶς τρέφει
κι ἃς προσεγγίσουμε τὴ Θεία Τάξη
τὴν ἐπουράνια Χάρη μὲ τὸ τραγούδι!..

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Ἐξιλέωση

Κάθε φορά που ἁμάρταινα μισάνοιγε μιὰ πόρτα∙
κ' οἱ ἄγγελοι, ποὺ δέν μὲ εἶχαν βρεῖ στὴν ἀρετή μου ὡραία,
τῶν ἄνθινών τους ἔγερναν ψυχῶν τὸν ἀμφορέα –
κάθε φορά που ἁμάρταινα λὲς κι ἄνοιγε μιὰ πόρτα...
Καὶ στάζανε τῶν οἰκτιρμῶν τὰ δάκρυα μὲς στὰ χόρτα∙
μ' ἀπ' τὰ οὐράνια ἀν μ' ἔδιωχνε τῆς τύψης μου ἡ ρομφαία
κάθε φορά που ἁμάρταινα μισάνοιγε μιὰ πόρτα –
μὲ βλέπαν οἱ ἄνθρωποι ἄσχημη κ' οἱ ἄγγελοι μόνο ὡραία!
Στὴ μνήμη τοῦ πατέρα μου

Ὅταν κοιτὰζω τὰ παιδάκια κάθε μὲρα
στοὺς δρόμους, τὸ πρωί, μὲ τοῦ σχολείου τὴν τσάντα
φτωχοντυμὲνη μιὰ μικροῦλα βλέπω πάντα,
μὲ τὴν παλιά της σάκκα, δίπλα στὸν πατέρα.

Ἀπ’ τὸ χεράκι μὲ στοργή τηνε κρατάει –
τὸσο κ’ οἱ δυό εἰναι εὐτυχισμένοι, καθὼς πᾶνε…
Μὲ πόση ἀθώα σοβαρότητα μιλᾶνε!
Τὸ κοριτσάκι ὁλοένα τὸν ρωτὰει,

καὶ κεῖνος, σοβαρά, τῆς λέει, τῆς διηγᾶται…
(Πόσο σοφός εἴν’ ὁ πατέρας! Πόσα ξέρει!
Πόσην ἀσφάλεια νιώθει στὸ μεγάλο χέρι!
Τίποτε, ἄν τὸ κρατῇ, στὸν κόσμο δέ φοβᾶται!..)

Ξάφνου, τοῦ λέει ἐκεῖνο: « – Σάν θὰ μεγαλώσω…»
« – Τὸτε ἐγὼ πιά ἕνας φτωχός γερᾶκος θἄμαι…
Δέ θὰ μπορῶ στὰ χέρια μου νὰ σὲ σηκώσω,
καὶ θὰ μοῦ λές: ἀκούμπα πάνω μου νὰ πᾶμε…

Σὰν θἄρχωνται γιὰ νὰ σὲ παίρνουν ἔξω οἱ ξένοι,
μόνος στὴ σκοτεινὴ γωνίτσα μου θὰ μὲνω…»
« – Ἐγώ στὴν ἅμαξά μου πάντα θὰ σὲ παίρνω!»
λέει, ἕτοιμη ἡ μικρὴ νὰ κλάψη, κ’ ἐπιμὲνει…

Νιώθει μιὰ τέτοια ἀνυπομονησία, σκάει,
θέλει μεγάλη, τώρα, γρήγορα νὰ γίνῃ,
ἄςνεἰναι δυνατόν τὴν ὥρα ἀμέσως κείνη,
γιὰ νὰ τοῦ δείξη πόσο θὰ τὸν ἀγαπάῃ!..

Κι ὅπως θερμά τὸν σφίγγῃ τὸ λιγνό χεράκι
ὁ κουρασμὲνος νιώθει τόση ἐμπιστοσύνη!..
(Ἔγινε ἐκεῖνος τώρα τὸ μικρό παιδάκι,
και ὁ προστατευτικός πατέρας εἶναι ἐκείνη…)

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Φθινόπωρο

Ὥρα δειλινοῦ.
Τοῦ φθινοπώρου τὰ νέφη στίβουν τὸ φουστὰνι
νά στεγνώσῃ τ’ οὐρανοῦ
καὶ στου ἀπόβροχου τὴ σκόλη
βγαίνουν γιὰ σεργιὰνι
οἱ σαλίγκαροι ὅλοι
κάτω ἀπ’ τὸ ξεθωριασμένο παρασόλι
τοῦ ἥλιου… Τώρα ἡ λάμια
ἡ γῆ λιάζει τὰ βρεγμένα της τὰ χράμια
μὲ τῶν κάμπων τὰ πλουμίδια
κι ἀπὸ τὰ χορτὰρια
κι ἀπὸ τὰ ψιλά γρασίδια
οἱ σταλαματιές γλυστροῦνε χάντρες
καὶ μαργαριτὰρια
ἀπὸ οὐράνια δαχτυλίδια.
Τὶς μαζώνουν οἱ νεράιδες οἱ ἀνυφάντρες
μὲς στὰ ὑπόγεια τους σεράγια καὶ στ’ ἀνήλια
πολυέλαιους κι ἀργυρά καντίλια
σὲ πλεμμάτια κρυσταλλένιες μπάλλες
μάγισσα γριὰ κι ἀράχνη τὶς κρεμάει μὲς στὶς κουφάλες
καὶ λογῆς-λογῆς
ἕνα-ἕνα ὅλα τὰ ζούδια
ξεφαντώνουν ἀπ’ τὴ γῆς
κι ἀπομέσα ἀπὸ τὰ φλούδια,
κ’ ἕνας μύρμηκας σκαλώνει σ’ ἕνα ἀγκάθι φουντωτό
ν’ ἀγναντέψῃ ὅλο τὸν κόσμον ἀπὸ τέτοιο λιακωτὸ!..
Νά! Τὸ αὐλάκι
κάνει χάζι,
τὸ ἄχυρο – σχεδία ποὺ ἀράζει
καὶ τὸ δρασκελοῦν βαθράκοι!..
Κόσμοι ὁλόκληροι, ζωύφια,
ταξιδεύουν μὲ πιρόγιες τὰ κελύφια!..
(...Κρύα ἀνατριχίλα στὰ νερά
σὰν πεταλουδιῶνε σμάροι…
Τώρα ὁ σίφουνας θὰ πάρῃ
ἀπ’ τὰ δέντρα ὅλα τὰ φύλλα τὰ ξερά!
Στὰ καλάμια τὴ φλογέρα του σφυράει,
κι ὅπως πάῃ, πάῃ, πάῃ,
ὁ ἄνεμος-τσοπάνος σαλαγάει
σ’ ἄλλα πιὰ λημὲρια –
σ’ ἄλλο τώρα χειμαδιό τὰ καλοκαὶρια!..)

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -
Τραγούδι στὸν ἥλιο

Μέσα στὸ φῶς σου γίνουμαι πουλί
καὶ τραγουδῶ ὀλημέρα σὰν τὸ σπίνο∙
μιᾶς πεταλούδας παίρνω τὰ φτερά
τὰ θεῖα κι ὁλόασπρα σὰν τὸ νέο τὸ κρίνο!

Σφαλῶ τὰ βλέφαρά μου – ἐντός μου φῶς!
Τ’ ἀνοίγω – φῶς παντοῦ ὅλο φῶς τριγύρα!
Καὶ λέω: Ἥλιε, τί θάνατος λαμπρός
μὲς σὲ μιὰ τέτοια θεία φωτοπλημμύρα!..

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -
Αὐταπάτη

Ἀπ’ τὴν καρδιά μου συντριβάνι
τὸ αἷμα πετιέται ὁρμητικό –
στὴ γῆ δέ βρέθηκε βοτάνι
γιὰ τὴν πληγή της πραϋντικό.
Πάνωθε ἀστράφτει ὡς πορσελάνη
τοῦ θόλου μας τὸ κρύο γλαυκό –
πίδακας ἡ κραυγή μου φτάνει
καὶ σπάει σὲ κλάμα τραγικό.

Μὰ ὥς μὲ ραντίζει τὸ νερό
τῶν ἴδιων μου ὀφθαλμῶν θαρρῶ
πὼς τὸν καημό μου ὁ κόσμος κλαίει
τὰ δάκρυά μου τὰ καυτά
στὰ δυό μου χέρια τ’ ἀνοιχτά
τὰ δέχομαι γιὰ οὐράνια ἐλέη.

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -
Μεταμέλεια

Ἀπόψε εἰπα πὼς μ’ εἶχες πιὰ κερδίσει,
ποὺ ρόδισαν οἱ πόθοι μου ὅλοι ἀνθοί∙
μὰ πρὶον ἤ ὁ ἀλέκτωρ τρίς φωνήσῃ
Κύριέ μου, σὲ εἶχα πάλι ἀπαρνηθῆ!

Μὲ κουφοκαῖνε ἀκόμη πάθη, μίση –
δέν ἔχουν οἱ ἁμαρτίες μου πιὰ σωθῆ;
Τῆς χάρης σου ἀν ἀνοίξῃ μόνο ἡ βρύση,
τότε κ’ ἡ ὑδρία μου ἴσως πληρωθῇ!..

Τὸ τί ἐμαρτύρησα ἀπ’ τὴ νύχτα ἐκείνη
ποὺ ἄδεια ἄφησα τὴ νυφική μας κλίνη
κι ἀρνήθηκα στὰ μάτια νὰ σὲ δῶ!

Κοίταξε, ἄν δέν πιστεύῃς, τὶς πληγές μου!
Δώσ’μου τὸ χέρι σου... νά, ἐδῶ κ’ ἐδῶ!..
Λοιπόν; Μ’ ἀναγνωρίζεις τώρα; Πές μου!

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Ἀντιστροφὴ

Ἔτσι οἱ ἄγγελοι ὅλοι τραγουδοῦσαν μέσα μου ἕνα βράδυ:
– ...Ὅλα εἶναι πόθος ὀμορφιᾶς, κ’ εἶναι ὀμορφιᾶς προσπάθια
κ’ οἱ πόλεμοί σας κ’ οἱ ἔχθρητες κι ὅλα σας τ’ ἄγρια πάθια!
Μέσα μου ἔτσι τραγούδαγαν οἱ ἄγγελοι κάποιο βράδυ…
Κι ὁ σατανᾶς ἀπ’ τῆς ἠχῶς κάγχαζε τὸ πηγάδι:
– Τῆς Κόλασής μου ἡ πεῖνα εἰστε, τοῦ Ἅδη κατακάθια!..
Μὰ ξαναπαῖρναν τὴ στροφὴ ἔτσι οἱ ἄγγελοι στὸ βράδυ:
– ...Ὅλα εἶναι πόθος ὀμορφιᾶς, κ’ εἶναι ὀμορφιᾶς προσπάθια!

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Σκοτάδι

Πόσους θανάτους νὰ σκορπᾶ τὸ κάθε νέο μας βῆμα;..
Πόσες πληγές ἀγνώριστες τριγύρω μας τὸ χέρι
στὴν πιό ἀθώα του κίνηση ν’ ἀνοίγῃ – ποιός τὸ ξέρει
πόσους θανάτους νὰ σκορπᾶ τὸ κάθε νέο μας βῆμα;..
Τι ἴσως βαραίνει τὸ καλό περσότερο ἀπ’ τὸ κρῖμα
κ’ ἡ ἁμαρτία στοὺς οὐρανοὺς νὰ λάμπῃ σὰν ἀστέρι…
Πόσους θανάτους νὰ σκορπᾶ τὸ κάθε νέο μας βῆμα;..
Καὶ τί κακό νὰ προξενῇ τ’ ἀνύποπτό μας χέρι;..

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Ἀρχαῖες ναυαγισμένες πολιτεῖες...

Ἀρχαῖες ναυαγισμένες πολιτεῖες...
τὴν παντοδυναμία μᾶς ἀφηγοῦνται τῆς σιωπῆς,
τὶς ξαφνικές της πλημμυρίδες μέσα ἀπὸ τὰ τείχη τους…
Στοιβάζεται τὸ χιόνι τοῦ καιροῦ πάνω στὸ στῆθος της,
παγετῶνες ταξιδεύουν μ’ ἀργή κίνηση,
οἱ χιλιετίες...
Ἀπ’ τῆς σιωπῆς τὸ χῶρο τὸν πρωταρχικό
ὅλα κινοῦν καὶ πάλι μέσα του ἐπιστρέφουν
ὅλα ζυγιάζονται πάνω στὴ χάλκινη ἀσπίδα της
τὰ λόγιά μας, τὰ βήματα
κ’ οἱ πιό ἀπόκρυφοί μας λογιμοί.
Τίποτα δὲν μπορεῖ ν’ ἀπολεσθῇ
οὔτε κρυφό δάκρυ οὔτε φύλλο δέντρου
οὐδε ὄμβρος ἐπὶ τὸν χόρτον...

Ἡ ἱερή της νύχτα τώρα γέμισε ἀκοές
καὶ βλέμματα ἱεροσύλων.
Ἀχνίζει στὶς πεδιάδες τῶν ἀθώων ἡ σφαγή,
ποὺ τὸν καθρέφτη θόλωσε τοῦ φεγγαριοῦ –
ἐξαγορά γιὰ τὴν ἀνίερη ἐνοχή
ὅτι _γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε _κ ι _ὅ τ ι _ὑ π ά ρ χ ο υ μ ε.
- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -
Ὅταν σὲ κοίταξε...

Ὅταν σὲ κοίταξε, τὸν γνώρισες;
Ἤτανε πρᾶος;
Σοῦ φανέρωσε ἀμέσως τὸ μαχαίρι του;
Σ’ ἄδραξε τραχιά;
Ἀντιστάθηκες;
Ἤ γαλήνια ὑποτάχτηκες καὶ τοῦ ’δωσες τὸ χέρι;..

Κι ὅταν ξεμάκρυνες τόσο πολὺ στὴ νύχτα,
ποὺ τίποτα πιὰ νὰ μὴ σοῦ φέγγῃ –
μαντίλι ἀποχαιρετισμοῦ
εἴτε πουλιοῦ φτερούγα –
ὁ φόβος δέν πάγωσε τὴν καρδιά σου;
Δέν γύρεψες γιὰ στήριγμα ἕνα βλέμμα;
Τὸ πόδι σου δέν σκόνταψε σὲ τόσο σκοτάδι;
Τὸ στῆθος σου πῶς μπόρεσε νὰ βαστάξῃ τόσο κενό;..

Σ’ ἀπογύμνωσαν ὕστερα ἀπὸ ἀγῶνα;
Ἤ μόνη σου ὅλα τ’ ἄφησες νὰ πέσουν –
ὅπως τὸ δέντρο τὰ ξερά του φύλλα –
τὸ φόβο, τὴ λύπη, τὴν ἐλπίδα;..
Καὶ τὸ σπαθί τῆς Ἀγάπης, κ’ ἐκεῖνο
δέν ἔσκυψε ἕνας ἄγγελος νὰ τὸ σηκώσῃ,
νὰ τὸ ζωστῆ γιὰ τὴ μεγάλη μάχη
ποὺ μὲ τὸ Θάνατο θὰ δώσῃ ἡ Ἀγάπη;..- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -

Ἡ χώρα τῆς σιωπῆς

Ἡ χώρα τῆς σιωπῆς εἶναι ἀπὸ κρύσταλλο –
γαλάζιο κρύσταλλο, σὰν ἀπὸ πάγο.
Ἐκεῖ χορεύουνε τὰ πάντα ἀθόρυβα
κι ὅλες οἱ εἰκόνες διαθλῶνται στὸ ἄπειρο.
Τὰ δάκρυα τῶν παιδιῶν καὶ τὰ παράπονα
ἀφήνουν τὸ λεπτό ἦχο τῆς κιθάρας
Τῶν σιωπηλῶν πλασμάτων τὰ χαμόγελα
ρόδινη ἀνταύγεια ὑψώνουν στὰ μεσούρανα
καὶ τὰ βαθιά βλέμματα τῆς ἀγάπης
ἀνάβουν φλόγες πυρκαγιᾶς γαλάζιες.
Στὴ χώρα τῆς σιωπῆς ὅ,τι εἶναι γνήσιο
σὰν μιὰ καμπάνα ἀκούγεται γιορτάσιμη
ποὺ ἀνοίγει βουερούς θόλους στὰ οὐράνια.
Στὴ χώρα τῆς σιωπῆς συχνά ἀκροάστηκα
τὶς σημένιες κωδωνοκρουσίες
ποὺ ὑψώνει κάποιο σμῆνος γερανῶν.
Σὲ γάμους μυστικούς, σὲ λιτανεῖες,
σὲ τελετὲς οὐράνιες παρευρέθηκα
στὴ χώρα τῆς σιωπῆς πού εἰναι ἀπὸ κρύσταλλο,
γαλάζιο κρύσταλλο σὰν ἀπὸ πάγο...

Πηγή:poetry-in-greece.blogspot.gr